اختلال اضطراب یکی از رایج‌ترین اختلالات روانی است که تأثیرات جدی بر زندگی افراد دارد. این اختلال انواع مختلفی دارد و به‌طورکلی با علائمی مثل احساس وحشت، ترسیدن، عرق‌کردن، افزایش ضربان قلب و حالت تهوع همراه است. خوشبختانه اضطراب با روش‌هایی مثل روان‌درمانی، دارودرمانی و تحریک مغز قابل‌درمان است و به‌خوبی کنترل میشود. در این مقاله از سایت دکتر مریم سلیمانی قصد داریم راجع به درمان اضطراب با تحریک مغناطیسی مغز صحبت کنیم؛ پس با ما همراه باشید تا با این روش rTMS یا همان تحریک مغناطیسی مغز بیشتر آشنا شوید.
اختلال اضطراب و انواع آن چیست؟
همهٔ ما در برخی موقعیت‌های مهم احساس اضطراب را تجربه می‌کنیم و این اتفاق کاملاً طبیعی است. برای مثال اگر در محل کار با چالشی مواجه شوید یا وقتی که باید در مصاحبه کاری یا یک آزمون مهم شرکت کنید، ممکن است احساس اضطراب داشته باشید. اضطراب حتی می‌تواند مفید نیز باشد، مثلاً اضطراب به ما کمک می‌کند که موقعیت‌های خطرناک را متوجه شویم و خودمان را از شرایط خطر نجات دهیم و در امان بمانیم.
ولی افرادی که به اختلال اضطراب مبتلا هستند، در اکثر مواقع بدون هیچ دلیل مشخصی علائم اضطراب را با شدت بالایی تجربه می‌کنند. همچنین در برخی انواع این اختلال ممکن است افراد به دلیل مواجهه با اشیا یا موقعیت‌های خاصی دچار اضطراب شوند. در این شرایط علائم اضطراب در توانایی آن‌ها برای عملکرد صحیح اختلال ایجاد می‌کند و باعث میشود واکنش‌هایشان متناسب با موقعیت نباشد. انواع مختلفی از اختلالات اضطرابی وجود دارد که در ادامه با رایج‌ترین آن‌ها آشنا می‌شویم:
اختلال اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety)
فردی که به این نوع اختلال مبتلا است، در اکثر اوقات بدون هیچ دلیل خاصی نگران و مضطرب است. در واقع فکرکردن راجع به موضوعات مختلفی مثل سلامتی، کار، تحصیل و روابط بین‌فردی باعث ایجاد احساس اضطراب زیاد و بیش از حد در این افراد میشود. این نوع از اختلالات اضطرابی بسیار ناتوان‌کننده است و فرد معمولاً بی‌قرار، تحریک‌پذیر و نگران است. این افراد علائم جسمی مختلفی مثل گرفتگی و دردهای عضلانی، حالت تهوع و… را نیز در بیشتر اوقات تجربه می‌کنند.
حمله پانیک یا اضطرابی (panic attack)
در این نوع اختلال افراد به دلیل تجربه اضطراب شدید و ناگهانی دچار حملات پانیک می‌شوند. افرادی که این حملات را تجربه می‌کنند، معمولاً علائم جسمی شدیدی مثل قطع‌شدن تنفس، افزایش شدید ضربان قلب، سرگیجه و کاهش هشیاری را تجربه می‌کنند.
اختلال فوبیای خاص (specific phobias)
فوبیا به ترس شدید از یک موقعیت مشخص یا یک شیء خاص می‌گویند. فوبیا انواع مختلفی مثل ترس از حیوانات، ترس از مکان تنگ یا تاریک، ترس از ارتفاع و… دارد. برخی از این فوبیاها مانند ترس از مار می‌توانند منطقی باشند؛ اما معمولاً سطح ترس با موقعیت مطابقت ندارد.
اختلال اضطراب جدایی (Separation anxiety disorder)
این اختلال بیشتر برای کودکان یا نوجوانان اتفاق می‌افتد؛ به‌طوری‌که آن‌ها می‌ترسند والدینشان صدمه ببینند یا به خانه برنگردند. این افراد هنگام جدایی از والدین علائم اضطراب را تجربه می‌کنند و بسیار آشفته و پریشان می‌شوند.
اختلال اضطراب اجتماعی (social anxiety disorder)
افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی معمولاً از حضور در موقعیت‌های اجتماعی اجتناب می‌کنند. زیرا در این‌گونه موقعیت‌ها نگرانی و خودآگاهی شدیدی را تجربه می‌کنند و نگران قضاوت دیگران هستند.
علائم اختلال اضطراب
علائم اختلال اضطراب باتوجه‌به نوع اختلالی که فرد به آن مبتلا است، متفاوت است؛ ولی به‌طورکلی علائم عمومی این اختلال به سه دسته علائم جسمی، ذهنی و رفتاری تقسیم می‌شوند و شامل موارد زیر است:
علائم جسمی اختلال اضطراب عبارت‌اند از:
- تنگی نفس
- افزایش ضربان قلب یا تپش قلب
- حالت تهوع
- اسهال یا استفراغ
- دست‌های سرد و عرق کرده
- دهان خشک
- بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها یا پاها
- تنش عضلانی
- ایجاد اختلال در اشتها مثل پر اشتهایی یا کم‌اشتهایی
علائم ذهنی اختلال اضطراب شامل موارد زیر است:
- احساس وحشت، ترس و نگرانی
- دیدن کابوس‌های ترسناک در خواب
- فکرکردن مداوم راجع به تجربیات آسیب‌زا در گذشته
- داشتن افکار وسواسی غیرقابل‌کنترل
علائم رفتاری اختلال عبارت‌اند از:
- بی‌قراری و تحریک‌پذیری
- نداشتن سکون و آرامش و حرکت بیش از حد بدن مثل تکان‌دادن مداوم دست
- انجام رفتارهای وسواسی مانند شستن مکرر دست‌ها
- اختلالات خواب مثل پرخوابی یا کم‌خوابی
روش های درمان اضطراب
اختلال اضطراب مانند هر بیماری دیگری نیاز به درمان دارد و نباید بدون درمان رها شود. در چند دهه اخیر پیشرفت‌های زیادی در درمان اختلالات روانی رخ‌داده است و امروزه روشهای متعددی مثل دارودرمانی، روان‌درمانی و تحریک مغز وجود دارد که به‌تنهایی یا در کنار هم برای درمان اضطراب به کار می‌روند. در ادامه با هر یک از این روشهای درمانی آشنا می‌شویم:
دارودرمانی
داروها می‌توانند به‌خوبی علائم ناشی از اضطراب را بهبود بخشند و به عملکرد بهتر فرد کمک کنند. برای دارودرمانی باید به یک روانپزشک مراجعه کنید تا داروی مناسب را با دوز مشخص برای شما تجویز کند. داروهایی که برای درمان اختلالات اضطرابی تجویز می‌شوند، عبارت‌اند از:
- بنزودیازپین‌ها: بنزودیازپین‌ها، گروهی از داروهای آرام‌بخش هستند که شامل لورازپام، دیازپام، آلپرازولام و… است. این داروها معمولاً برای درمان اضطراب استفاده می‌شوند و علائمی مثل وحشت و نگرانی را کاهش می‌دهند
- داروهای ضدافسردگی: داروهای ضدافسردگی نیز می‌توانند برای درمان اختلالات اضطرابی استفاده شوند. این نوع داروها نحوه استفاده مغز از مواد شیمیایی و انتقال‌دهنده‌های عصبی را تغییر می‌دهند که باعث بهبود خلق‌وخو و کاهش اضطراب میشود
- مسدودکننده‌های بتا: مسدودکننده‌های بتا معمولاً برای درمان فشارخون بالا استفاده می‌شوند اما می‌توانند به کاهش برخی علائم فیزیکی اضطراب مثل ضربان قلب سریع یا لرزش نیز کمک کنند
همچنین بخوانید: درمان وسواس با آر تی ام اس
روان درمانی
روان‌درمانی یا مشاوره روشی است که به افراد کمک می‌کند از طریق صحبت با درمانگر مشکلات و اختلالات خود را رفع کنند. در واقع این روش به حذف یا کنترل علائم اضطراب کمک می‌کند تا فرد عملکرد بهتری در زندگی روزمره خود داشته باشد. روان‌درمانی رویکردهای متفاوتی دارد؛ برای مثال یکی از آن‌ها درمان شناختی رفتاری یا CBT است. در این روش درمانگر به بیمار می‌آموزد که الگوهای فکری و رفتارهایی را که منجر به احساس وحشت و اضطراب میشود را بشناسد و سپس روی تغییر آن‌ها کار می‌کند.
تحریک مغناطیسی مغز
روان‌درمانی و داروها ممکن است به درمان اضطراب کمک کنند؛ اما اگر این روش‌ها مؤثر نباشند، پزشک ممکن است روش TMS را تجویز کند. درمان اضطراب با TMS یا تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال روشی است که از یک میدان مغناطیسی برای ایجاد جریان الکتریکی در مغز استفاده می‌کند. سپس این جریان فعالیت مناطقی را از مغز که در تنظیم خلق‌وخو نقش دارند، تغییر می‌دهند که به بهبود اضطراب کمک می‌کند. انواع مختلفی از TMS وجود دارد که یکی از آن‌ها rTMS است.
نحوه عملکرد درمان اضطراب با rtms به چه صورت است؟
درمان اضطراب با آر تی ام اس روشی غیرتهاجمی و بدون دارو است که معمولاً برای درمان اضطراب فراگیر استفاده میشود. در این روش پزشک یک سیم‌پیچ الکترومغناطیسی را روی پیشانی فرد، قرار می‌دهد. سپس این سیم‌پیچ پالس‌هایی را تولید می‌کنند و به سمت مغز می‌فرستند تا جریان‌های الکتریکی کوچکی ایجاد کند. این جریان با تحریک سلول‌های عصبی در قشر مغز عملکرد آن‌ها را تغییر می‌دهد.
درمان اضطراب با تی ام اس معمولاً چهار تا شش هفته طول می‌کشد؛ البته تعداد جلسات موردنیاز برای هر فرد متفاوت است و توسط پزشک مشخص میشود. هر جلسه rTMS حدود ۴۰ دقیقه است و نیازی به تزریق آرام‌بخش یا بیهوشی هم ندارد. همچنین این روش سرپایی است و نیاز به طی‌کردن دوره نقاهت ندارد.
مزایای درمان اضطراب با rtms در مقایسه با دارو
روش rTMS در مقایسه با سایر روشهای درمان اضطراب مزایایی نیز به همراه دارد که عبارت‌اند از:
- بدون درد است و توسط بیمار قابل‌تحمل است؛
- غیرتهاجمی است؛
- بدون استفاده از آرام‌بخش یا بیهوشی انجام میشود؛
- به دوره نقاهت نیازی ندارد و اختلالی در فعالیت‌های روزانه ایجاد نمی‌کند؛
- حداقل عوارض جانبی را به همراه دارد؛
- در مقایسه با داروها علائم فرد سریع‌تر درمان میشود.
معایب درمان اضطراب با آر تی ام اس
یکی از مزایای اصلی درمان اضطراب توسط rTMS حداقل عوارض جانبی آن است. البته این روش نسبتاً جدید است و به همین دلیل عوارض جانبی بلندمدت آن مشخص نیست؛ ولی تاکنون هیچ عارضه جانبی خاصی ناشی از این روش مشاهده نشده است. عوارض جانبی احتمالی rTMS کوتاه‌مدت هستند و شامل ناراحتی در محل تحریک، ناراحتی پوست سر، سردرد گذرا، گردن درد و تکان‌دادن صورت در طول درمان است. این عوارض خفیف یا متوسط هستند و بیمار می‌تواند آن‌ها را تحمل کند.
مدت زمان درمان اضطراب با آر تی ام اس
تعداد جلسات درمان استرس و اضطراب با rTMS به شرایط خاص هر بیمار وابسته است. شدت علائم و وضعیت کلی بیمار تعیین‌کننده حداقل تعداد جلسات درمانی خواهد بود. برای تعیین این تعداد، مشاوره با پزشک متخصص و انجام معاینات بالینی ضروری است.
همان‌طور که گفتیم اضطراب یک اختلال روانی رایج است که نیاز به درمان و بهبود علائم دارد. در غیر این صورت اختلال جدی در عملکرد روزانه فرد ایجاد می‌کند. درمان اضطراب بدون دارو یکی از روش‌هایی است که این روزها رایج شده است که در آن از دستگاه TMS استفاده میشود. این روش در کلینیک دکتر سلیمانی توسط متخصص مغز و اعصاب انجام میشود و بیماران زیادی با موفقیت توسط این روش درمان می‌شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر راجع به درمان اضطراب با آر تی ام اس و شروع درمان به کلینیک مغز و اعصاب دکتر مریم سلیمانی مراجعه کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله راجع به درمان اضطراب با آر تی ام اس صحبت کردیم. این روش یکی از روشهای درمانی نوین است که این روزها رایج شده است. در این روش این سیم پیج الکترومغناطیسی رو جمجمه بیمار قرار می‌گیرد که با ایجاد جریان الکتریکی فعالیت سلول‌های عصبی در قسمت خاصی از مغز را تغییر می‌دهد. به همین ترتیب اضطراب و علائم ناشی از آن کاهش می‌یابد.
سوالات متداول
آیا می‌توان داروهای ضد اضطراب را به همراه درمان اضطراب با آر تی ام اس استفاده کرد؟
