حمله پانیک یا هراس، یک اختلال روانی است که با نامهای پانیک اتک یا حمله عصبی نیز شناخته میشود. همه افراد در طول زندگی خود احساساتی مانند اضطراب ناگهانی و ترس بیشازحد را بارها تجربه میکنند. در اختلال پانیک (panic) نیز همین احساسات بهصورت منظم اتفاق میافتد و با تحت تاثیر قراردادن کیفیت زندگی باعث بروز مشکلات متعددی میشود.
خوشبختانه این اختلال قابل درمان است و روشهای درمانی مختلفی برای درمانش وجود دارد. در این مقاله قصد داریم درباره علائم پانیک، علت ایجاد حمله عصبی، عوامل تشدیدکننده، انواع حمله پانیک و روش درمانی آن، نحوه پیشگیری از این اختلال و نحوه درمان آن در کلینیک مغز و اعصاب دکتر مریم سلیمانی صحبت کنیم.
علائم پانیک چیست؟
همانطور که در مقدمه نیز اشاره کردیم، حمله پانیک یا پانیک اتک بدون هیچ دلیل واضح و مشخصی بهطور ناگهانی در موقعیتهای مختلف مانند پیادهروی، خرید، رانندگی، خوابیدن یا حضور در جلسه کاری به افراد دست میدهد. علائم این اختلال معمولا 5 تا 10 دقیقه بعد از حمله عصبی به اوج خود می رسند. در بعضی از مواقع علائم بعد از گذشت 20 دقیقه فروکش میکند؛ اما در بعضی افراد این برانگیختگی فیزیولوژیک و علائم آن ممکن است به مدت 1 ساعت بهطول بینجامد. از شایعترین علائم پانیک میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس بروز نزدیک یک اتفاق خطرناک
- افزایش سرعت ضربان و تپش قلب
- لرزش بدن و تعریق شدید
- احساس درد در قفسه سینه
- احساس خفگی و تنگی نفس بههمراه گرگرفتگی
- درد معده، حالت تهوع و گرفتگی شکم
- احساس ضعف، سبکی سر بههمراه سرگیجه
- سوزنسوزن شدن و بیحسشدن دستها و پاها
- ترس از دست دادن کنترل کامل بدن هنگام حمله پانیک خواب
- ترس از مرگ یا ترس از دیوانه شدن
- تمایل زیاد برای گریز و فرار
- زنگ زدن گوش
- اختلال در خواب و بیخوابی
- احساس گیرکردن غذا در گلو
- کاهش میل جنسی
- اختلال در تمرکز
- وحشتزدگی و سراسیمهشدن
علت ایجاد حمله عصبی
عوامل مختلفی ممکن است که در ایجاد حمله عصبی نقش داشته باشند؛ اما هنوز علت دقیق و درستی برای بروز آن پیدا نشده است. مهمترین عواملی که شاید در ایجاد این حمله نقش دارند، عبارتاند از:
- عوامل جسمانی و زیست شناختی مانند برهم خوردن هورمونها، بارداری، ابتلا به افسردگی، دیابت، پرکاری یا کمکاری تیروئید، ابتلا به بیماری کلیوی و غیره
- داشتن روحیه و خلقوخوی مضطرب و واکنش نشان دادن نسبت به هر اتفاقی
- عوامل ژنتیکی و ارثی مانند سابقه ابتلای یکی از اعضای خانواده به اختلال هراس یا پانیک
- عوامل اجتماعی و محیطی مانند تغییر محیط زندگی، وجود اختلاف و مشکلات خانوادگی، حوادث طبیعی همچون زلزله، سیل، ابتلا به بیماری و غیره
- رویدادهای آسیبزای دوران کودکی مانند مرگ عزیزان، قرارگرفتن در معرض آزار جسمی و آزار جنسی
عوامل تشدید کننده حملات پانیک
عواملی که حملات پانیک اتک را تشدید میکنند، عبارتاند از:
- ابتلا به بیماری
- طلاق و ازدواج
- شکست عشقی
- مهاجرت
- مصرف برخی از داروها
- مصرف قهوه و فعالشدن سیستم سمپاتیک
- تنفس آرام و کاهش سطح اکسیژن در خون
- مقابله نکردن با حس ترس
- عدم تلاش برای از بین بردن حمله عصبی و فرار از آن
انواع حمله پانیک
تا این بخش از مقاله شما عزیزان را با علائم پانیک، علت ایجاد حمله عصبی یا پانیک اتک و عوامل تشدیدکننده آن آشنا کردیم. در ادامه با مهمترین انواع مختلف این اختلال بیشتر آشنا خواهید شد:
اختلال هراس خاص (Specific phobias)
فوبیا یا احساس ترس شدید ناشی از موضوعی خاص یکی از انواع اختلال هراس یا پانیک است. فردی که به این نوع حمله عصبی دچار میشود، فکر میکند که با مواجه شدن با موضوعی که نسبت به آن فوبیا یا احساس ترس شدید دارد، اتفاقات بسیار بد و وحشتناکی رخ خواهد داد، بههمیندلیل دچار پانیک میشود. انواع اختلال هراس خاص یا فوبیا متنوع هستند. بهعنوان مثال تعداد زیادی از افراد نسبت به عنکبوت، ارتفاع، مار، خون، هواپیما، رعدوبرق، رانندگی و غیره فوبیا دارند.
اختلال هراس اجتماعی (Social Anxiety Disorder)
نوع دیگری از حملات پانیک، اختلال اضطراب اجتماعی نام دارد. افراد مبتلا به این نوع پانیک از حضور در فعالیتهای اجتماعی و شرکت در جمع دوستان و غریبهها دچار حملات عصبی میشوند و استرس و اضطراب شدید میگیرند. این نوع حمله یا هراس را میتوان به احساس خجالت شدید نیز تشبیه کرد. این حس مانع از برقراری ارتباط با افراد دیگر میشود. افرادی که دچار اختلال هراس اجتماعی هستند، برای فرار از این حالت و جلوگیری از بروز ترس شدید و نگرانی ترجیح میدهند که در اجتماع حضور نداشته باشند و از گفتگو با دیگران فاصله بگیرند.
هراس از مکانهای شلوغ یا آگورافوبیا (Agoraphobia)
نوع دیگری از حمله پانیک یا هراس نیز وجود دارد که با نام آگورافوبیا یا هراس از مکانهای شلوغ شناخته میشود. این هراس را با نامهای دیگری مانند اختلال گذر هراسی و برون هراسی نیز میشناسند. افرادی که دچار این هراس هستند با حضور در فضاهای باز و مکانهای شلوغ و ناآشنا دچار استرس و ترس بسیار شدید میشون؛ به همین دلیل همیشه سعی میکنند که از حضور در چنین جاهایی اجتناب کنند و از خانه یا محل کار خود بیرون نروند.
روش های درمانی پانیک اتک چگونه است؟
قبل از اینکه به معرفی روشهای درمانی حمله پانیک یا پانیک اتک بپردازیم، لازم است که بدانید امکان درمان کامل و قطعی اختلال هراس یا حمله عصبی وجود ندارد و پزشکان متخصص مغز و اعصاب با استفاده از روشهای درمانی علائم این اختلال را کنترل و مدیریت میکنند تا بیمار بتواند با غلبه با ترسهای خود زندگی خود را بهبود ببخشد. انواع روشهای درمانی مناسب برای اختلال پانیک شامل موارد زیر است:
روان درمانی حملات پانیک
اولین و موثرترین روش درمانی برای اختلال هراس یا حمله پانیک، روان درمانی است. با کمک این روش میتوان حملات پانیک را بهخوبی درک کرد و نحوه مقابله با آن را آموخت. روانشناس از طریق درمان رفتاری-شناختی (CBT) به بیمار در شناسایی علائم پانیک و دستهبندی آنها کمک میکند از فواید مهم روان درمانی میتوان به کنترل علائم پانیک به صورت ایمن، مشاهده نتایج درمان بعد از چند هفته یا چند ماه، غلبه بر ترس و غیره اشاره کرد.
دارو درمانی پانیک اتک
یکی دیگر از روشهایی که علاوه بر کاهش علائم حمله پانیک به کاهش علائم افسردگی نیز کمک زیادی میکند، دارو درمانی است. پزشک متخصص مغز و اعصاب برای مدیریت علائم پانیک اتک یا حمله عصبی داروهایی شامل مهارکنندههای بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند سرترالین، فلوکستین و پاروکستین، مهارکنندههای بازجذب سروتونین و نوراپینفرین(SNRIs) و بنزودیازپینهایی مانند کلونازپام و آلپرازولام تجویز میکنند. این داروها هرگز نباید بدون هماهنگی و مشورت با پزشک مصرف شوند؛ زیرا با مصرف خودسرانه این داروها امکان بروز عوارض بیشتر برای افراد مبتلا به اختلال پانیک وجود دارد.
درمان خانگی اختلال پانیک
افراد که دچار حمله پنیک یا پنیک اتک میشوند، علاوه بر روان درمانی و درمانهای دارویی میتوانند از درمان خانگی نیز برای تسکین و کاهش علائم خود استفاده کنند. در درمان خانگی باید به مواردی مانند پایبندی به برنامه درمانی، پیوستن به یک گروه پشتیبانی، پیوستن به گروه افراد مبتلا به حمله عصبی پانیک برای کاهش اضطراب و نگرانی، خودداری از مصرف سیگار، قهوه و کافئین، تمرین تکنیکهای مدیتیشن و کاهش استرس، انجام یوگا، داشتن فعالیت بدنی، انجام فعالیتهای هوازی و خواب کافی توجه داشته باشید.
همچنین بخوانید : اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) چیست؟
درمان اختلال پانیک با داروهای گیاهی
استفاده از داروهای گیاهی را نیز میتوان بهعنوان یکی دیگر از روش درمانی برای اتک پنیک معرفی کرد. برخی از داروهای گیاهی که مصرف آنها علائم پانیک را کاهش میدهند، عبارتاند از: دمنوش گلگاوزبان، دمنوش بابونه، دمنوش اسطوخودوس، عرق بهارنارنج و عرق بیدمشک. قبل از اینکه برای مصرف داروهای گیاهی اقدام کنید، پزشک خود را در جریان قرار دهید تا داروهای گیاهی با سایر داروهای شما تداخل نداشته باشد.
درمان اختلال پانیک با طب سنتی
یکی دیگر از روشهای درمانی حمله عصبی پانیک که بیشتر توسط متخصص طب سنتی توصیه میشود، این است که افراد در کنار مصرف داروهای گیاهی از مصرف غذاهایی با طعم گرم خودداری کرده و مصرف میوه آلو را افزایش دهند. همچنین بدن خود را با روغنهای گیاهی ماساژ دهند و از طب سوزنی نیز غافل نشوند.
درمان غیر دارویی پانیک
از درمانهای غیر دارویی پانیک اتک نیز میتوان مواردی مانند نوشتن در دفتر یادداشت، تمرین جملات تاکیدی مثبت، خود مراقبتی، تغذیه خوب، مدیریت استرس، ورزش، خواب خوب و باکیفیت، ذهنآگاهی و غیره را نام برد.
روان درمانی پانیک
خوشبختانه روان درمانی پانیک یک روش موثر برای کمک به افرادی است که با حملات پانیک و اضطراب شدید روبرو هستند. در این نوع روان درمانی، روی شناخت و درک علتها و عوامل ایجادکننده حملات پانیک متمرکز میشوند. اهداف اصلی این نوع روان درمانی شامل شناسایی و تغییر الگوهای فکری منفی، آموزش تکنیکهای تنفس عمیق و آرامش، مدیریت استرس و اضطراب، ارتقاء مهارتهای حل مسئله و مدیریت هیجانات و افزایش خودآگاهی است. این روش معمولا توسط متخصصین روانشناس یا رواندرمانگران باتجربه انجام میشود و ممکن است داروهای مخصوص نیز برای بیمار تجویز شود.
آیا میتوان از حمله عصبی پیشگیری کرد؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که بله، با برخی از راهکارها میتوان تا حدود زیادی از بروز حمله پانیک جلوگیری کرد. این راهکارها عبارتاند از:
- قطع مصرف مواد تحریککننده مانند کافئین، نوشیدنی الکلی و داروهای اعتیادآور
- انجام فعالیت بدنی منظم برای کاهش و مدیریت اضطراب و استرس
- مشاوره با متخصص مغز و اعصاب برای درمان فوبیا
- مطالعه تجربیات بیماران مبتلا به پانیک
- استفاده از روش نوین تحریک مغناطیسی مغز rTMS
درمان حمله پانیک در کلینیک مغز و اعصاب دکتر مریم سلیمانی
در این مقاله با حمله پانیک، علائم، علل ایجاد، عوامل تشدیدکننده و انواع این اختلال و روشهای درمانی آن آشنا شدید. اگر قصد دارید این اختلال را بدون استفاده از دارو و با روشهای دیگری مانند رفتار درمانی یا روشهای غیردارویی کنترل و مدیریت از دکتر مریم سلیمانی یکی از بهترین پزشکان متخصص مغز و اعصاب کمک بگیرید. دکتر سلیمانی حمله پانیک را با استفاده از دستگاه پیشرفته rtms درمان میکند. کافی است از روشهای ارتباطی درج شده در سایت دکتر مریم سلیمانی برای دریافت ویزیت یا مشاوره بیماری، استفاده کنید.
جمعبندی
در این مقاله هر آنچه که باید درباره حمله پانیک یا پنیک اتک میدانستید را توضیح دادیم. با کسب اطلاعات کافی درباره این حمله عصبی حالا باید علائم آن را جدی بگیرید و درصورت مشاهده هر گونه علائم مشکوک به پانیک به یک پزشک متخصص مغز و اعصاب باتجربه مانند دکتر مریم سلیمانی مراجعه کنید.
