آلزایمر از جمله اصطلاحاتی است که در دنیای پزشکی و علم روانشناسی به‌شدت بحث برانگیز شده است. این واژه به یک بیماری عمده و چالش‌برانگیز اعصاب اشاره دارد که به طور گسترده‌ای افراد را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما آیا واقعاً ما از این بیماری چه می‌دانیم؟
آلزایمر، به عنوان یکی از بزرگترین چالش‌های بهداشتی و اجتماعی قرن حاضر، به عنوان علت اصلی بیماری ذهنی و تخریب حافظه شناخته میشود. متاسفانه فردی که به این بیماری تشخیص داده شده است، یادگیری، تفکر و حتی توانایی انجام کارهای روزمره خود را از دست می‌دهد.
در این مقاله از سایت دکتر مریم سلیمانی، به بررسی عمیق‌تر بیماری آلزایمر می‌پردازیم؛ از مفهوم این بیماری گرفته تا علائم و نشانه‌ها، عوامل خطر، و رویکردهای درمانی و انواع آلزایمر را مورد بررسی قرار می‌دهیم. اما پیش از هر چیزی، به طور دقیق‌تر و تخصصی‌تر توضیح می‌دهیم که آلزایمر چیست؟ پس از شما دعوت می‌کنیم برای درک بهتر این موضوع پیچیده و مهم، ما را در این مقاله از سایت دکتر مریم سلیمانی، همراهی کنید.
آلزایمر چیست؟
آلزایمر یک بیماری نورولوژیک و نوروپسیکیاتریک است که با تخریب تدریجی سلول‌های عصبی مغز همراه است، به ویژه آنهایی که مرتبط با حافظه، تفکر و رفتار هستند. این بیماری به طور گسترده‌ای با کاهش قابل توجه در عملکرد شناختی، نقصان حافظه، تغییرات در رفتار و شخصیت، و نهایتاً تازیانه منجر به مرگ مغزی میشود. بیماری آلزایمر به دو شکل رایج مشخص میشود:
آلزایمر اسپورادیک (Sporadic Alzheimer’s Disease)
آلزایمر اسپورادیک یک نوع رایج‌تر از بیماری آلزایمر است که حدود 90-95 درصد از کل موارد این نوع بیماری را تشکیل می‌دهد. علت دقیق بروز آلزایمر اسپورادیک هنوز کاملاً مشخص نیست، اما به عوامل ژنتیکی و عوامل غیر ژنتیکی مانند عوامل محیطی و عوامل سلامتی مغزی مرتبط است.
در بسیاری از موارد آلزایمر اسپورادیک، علت بروز بیماری به ترکیبی از عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی بازمی‌گردد. عوامل ژنتیکی ممکن است شامل تغییراتی در ژن‌هایی باشند که با فرایندهای مهم مرتبط با آلزایمر، مانند تولید آمیلوئید بتا و پروتئین تاو، در ارتباط هستند.
همچنین، عوامل محیطی مانند تغذیه، فعالیت‌های فیزیکی، سلامت روانی، و ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی نیز می‌توانند نقشی در بروز آلزایمر اسپورادیک داشته باشند.
این نوع بیماری معمولاً در افراد بالای 65 سالگی ظاهر میشود، اما ممکن است در سنین جوان‌تر هم رخ دهد. علائم و نشانه‌های آلزایمر اسپورادیک شامل فراموشی مزمن، کاهش توانایی‌های شناختی، اضطراب، تغییر در رفتار و شخصیت، و در نهایت از دست دادن توانایی اجرای وظایف روزمره است.
آلزایمر خانوادگی (Familial Alzheimer’s Disease)
حدود 5-10 درصد از موارد را تشکیل می‌دهد و به دلیل وراثتی بودن آن از سنین زودتری، حتی قبل از 65 سالگی، ظاهر میشود. درواقع آلزایمر خانوادگی به معنای بروز این بیماری در افرادی است که تاریخچه خانوادگی مثبتی از این بیماری دارند. به عبارت دیگر، این افراد از نظر ژنتیکی در معرض خطر بیشتری قرار دارند تا آن را تجربه کنند. اگر یک فرد حداقل یکی از والدین یا برادران یا خواهرانش دچار آلزایمر شده باشند، احتمال بروز آن در خودش بالاتر می‌رود
آلزایمر با علایم و نشانه‌هایی همچون فراموشی مزمن، کاهش توانایی‌های شناختی، اضطراب، تغییر در رفتار، و در نهایت از دست دادن توانایی اجرای وظایف روزمره مشخص میشود. این بیماری معمولاً با پیشرفت سن و در سالمندی رخ می‌دهد، اما ممکن است در سنین جوان‌تر هم ظاهر شود، به‌ویژه در موارد خانوادگی و متاسفانه حدود 50 تا 60 درصد بروز دمانس، به دلیل آلزایمر است.
شما می توانید در صورت بروز سکته مغزی به متخصص سکته مغزی برای درمان و مشاوره مراجعه فرمایید.
آلزایمر زودرس چیست؟
این تصور که آلزایمر در پیری فقط دامن‌گیر افراد میشود، کاملا اشتباه است؛ زیرا آلزایمر زودرس نیز که یک شکل نسبتاً نادرتر از بیماری آلزایمر است وجوددارد. این بیماری در افراد، زودتر از سنین معمولی (زودتر از 65 سالگی) بروز می‌کند. این بیماری نسبت به نوع رایج آلزایمر که بیشتر در سنین بالاتر اتفاق می‌افتد، از یک نظر زمانی و شیوع متفاوت است.
در بیشتر موارد، آلزایمر زودرس در افرادی که در سنین 40 تا 50 سالگی هستند ظاهر میشود، اما ممکن است در سنین جوان‌تر هم رخ دهد.
آلزایمر زودرس عمدتاً دو شکل دارد:
- آلزایمر زودرس خانوادگی (Familial Early-Onset Alzheimer’s Disease): این نوع آلزایمر زودرس به علت وراثتی بودنش شناخته میشود و معمولاً با وجود تاریخچه خانوادگی مثبت برای بیماری در ایالات متحده و اروپا تشخیص داده میشود
- آلزایمر زودرس غیرخانوادگی (Sporadic Early-Onset Alzheimer’s Disease): این نوع آلزایمر زودرس کمتر دیده میشود و نهایتاً به دلیل عوامل غیروراثتی مثل آسیب مغزی تروماتیک، عوامل محیطی یا عوامل دیگر بیماری‌زا اتفاق می‌افتد
علائم آلزایمر زودرس ممکن است با علایم آلزایمر رایج مشابه باشند، اما به دلیل بروز در سنین جوان‌تر، متاسفانه احتمال آنکه تاثیر آن روی زندگی فرد و خانواده‌اش از جنبه‌های مختلف بیشتر باشد، بسیار زیاد است. تشخیص آلزایمر زودرس اغلب بر اساس تاریخچه پزشکی، ارزیابی شناختی، تصاویر شناختی مغزی (مثل MRI و PET) و آزمون‌های جهش ژنتیکی قرار می‌گیرد.
دلایل بروز بیماری آلزایمر
متاسفانه به دلیل مشکلات و عوارضی که آلزایمر در زندگی شخصی و اجتماعی فرد مبتلا ایجاد می‌کند، بسیاری از افراد درصدد هستند تا بدانند دلایل بروز آلزایمر چیست؟ این در حالی است که بروز این بیماری یک فرایند پیچیده است که به طور دقیق هنوز کاملاً درک نشده است. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که این بیماری به ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی، و سایر عوامل مرتبط با سلامت مغزی مربوط است. در ادامه، به برخی از عواملی که به بروز بیماری آلزایمر می‌توانند مرتبط باشند، اشاره خواهیم کرد:
- عوامل ژنتیکی: برخی از جهش‌های ژنتیکی مانند جهش‌هایی در ژن‌های APP، PSEN1، PSEN2 و…، باعث افزایش خطر بروز آلزایمر می‌شوند. افرادی که این ژن‌های ناسالم را از والدین یا اقوام خود به ارث می‌برند، احتمال بیشتری برای بروز آلزایمر دارند
- عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند تغذیه، فعالیت‌های فیزیکی، فعالیت‌های ذهنی، استرس، افزایش سن، و بیماری‌های مزمن به احتمال زیاد با بروز آلزایمر مرتبط هستند. برای مثال، یک رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم می‌تواند به حفظ سلامتی مغزی کمک کند
- تجمع پروتئین‌های غیرطبیعی: در بیماران آلزایمری، پروتئین‌هایی مانند آمیلوئید بتا و تاو در مغز به صورت غیرطبیعی تجمع می‌یابند و توده‌های آمیلوئیدی و نوروفیبریل‌ها را ایجاد می‌کنند. این توده‌ها باعث مرگ و میر سلول‌های عصبی و تخریب عملکرد مغزی می‌شوند
- التهاب مغزی: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که التهاب مغزی می‌تواند نقشی در بروز و پیشرفت آلزایمر داشته باشد. التهاب مغزی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند عفونت‌ها، تغییرات در فعالیت سیستم ایمنی بدن، و ریزش آزاد رادیکال‌ها باشد
علائم شروع بیماری آلزایمر
- فراموش کردن رویدادهای اخیر، قرارهای مهم، نام افراد، مکان ها یا اشیاء
- گم کردن اشیاء و قرار دادن آنها در مکان‌های اشتباه
- اختلال در صحبت کردن (مشکل در پیدا کردن کلمات مناسب برای مکالمه)
آلزایمر زمانی بیشتر نمایان میشود که فرد با مشکلاتی در انجام وظایف روزمره و پیشبرد اهداف خود مواجه شود. در این مرحله، کار کردن با اعداد و ارقام ممکن است دشوار شود، به‌ویژه در موقعیت‌هایی مانند پرداخت اقساط یا صورتحساب‌های ماهانه که فرد در مدیریت آنها دچار مشکل میشود. اگر به طور مداوم با این علائم روبه‌رو هستید، بهتر است با یک متخصص آلزایمر مشورت کنید.
علائم آلزایمر در مراحل خفیف
علائم آلزایمر در مراحل ابتدایی و خفیف، که ممکن است در زنان و مردان مشاهده شود، عبارتند از:
- فراموشی: از دست دادن حافظه، به ویژه فراموش کردن رویدادهای اخیر یا اطلاعات جزئی.
- کاهش انگیزه و ابتکار: افراد مبتلا ممکن است تمایلی به شروع کارهای جدید نداشته باشند و از ابتکار عمل دست بکشند.
- بی‌میلی به فعالیت‌های اجتماعی: افراد ممکن است به حضور در محیط‌های اجتماعی یا محل کار بیمیل شوند
- صرف زمان بیشتر برای انجام فعالیت‌های روزانه: افراد ممکن است زمان بیشتری را برای انجام کارهای معمول خود صرف کنند، زیرا انجام آنها برایشان دشوارتر از قبل شده است
- مشکل در انجام وظایف آشنا: افراد ممکن است در انجام کارهای روزمره‌ای که قبلاً برایشان ساده بوده، با دشواری مواجه شوند.
علائم آلزایمر در مراحل شدید و پیشرفته
با پیشرفت بیماری آلزایمر، مشکلات فرد در برقراری ارتباط، انجام فعالیت‌های روزمره و توانایی شناسایی افراد یا مکان‌ها شدت بیشتری می‌گیرد. علائم پیشرفته‌تر این بیماری شامل موارد زیر است:
- ظهور علائمی مانند تشنج
- مشکل در قورت دادن غذا و آب دهان
- افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های پوستی
- تمایل به خوابیدن بیشتر از حد معمول
- کاهش قابل توجه وزن بدن
- صداهای غیرکلامی مانند آه کشیدن یا ناله کردن
- اختلال شدید در ارتباط با دیگران
- عدم توانایی در کنترل ادرار و مدفوع
همچنین بخوانید: زوال عقل چیست؟
آیا میتوان از بروز آلزایمر جلوگیری کرد؟
مطالعاتی که تا به امروز انجام شده است، نشان می‌دهند امکان دارد با اتخاذ برخی اقدامات سلامتی و تغییرات در شیوه زندگی، احتمال بروز بیماری آلزایمر را کاهش داد. این اقدامات شامل موارد زیر میشود:
- حفظ فعالیت‌های ذهنی: مطالعه، حل مسائل، یادگیری جدید و مشارکت در فعالیت‌های مغزی
- مراقبت از سلامتی قلب و عروق: فعالیت بدنی منظم، مصرف یک رژیم غذایی سالم و کنترل عوامل خطر مانند فشار خون بالا و قند خون
- حفظ ارتباط اجتماعی: داشتن روابط اجتماعی فعال و حضور در جوامع و فعالیت‌های گروهی
- مراقبت از سلامت روانی: مدیریت استرس، انجام تمرینات ذهنی مانند مدیتیشن و یوگا، و دریافت حمایت روان‌شناختی
عوارض بیماری آلزایمر چیست؟
در پاسخ به این سوال که عوارض بیماری آلزایمر چیست باید بگوییم:
- تخریب تدریجی سلول‌های عصبی مغز
- کاهش توانایی‌های شناختی و حافظه
- دشواری در انجام کارهای روزمره معمول
- تغییرات در شخصیت و رفتار
- دشواری در گفتار و درک زبان
- مشکلات در حل مسائل و تصمیم‌گیری
- دچاری به خاطر آوردن مکان‌ها و اشیاء
- مشکلات در برنامه‌ریزی و انجام وظایف روزمره
- تغییرات در خواب و الگوهای خواب
- افزایش اضطراب و افسردگی
نحوه تشخیص آلزایمر
فعلا برای تشخیص قطعی بیماری آلزایمر هیچ آزمایش خاصی وجود ندارد معمولا دکتر متخصص آلزایمر در مورد علائم و سابقه رفتاری بیمار از خود بیمار یا بستگان سوال میپرسد و در نهایت برای اثبات اطلاعات جمع آوری شده به انجام آزمایشات و عکس برداری ها میپردازد.
آزمایش سی‌تی‌اسکن (CT scan): سی‌تی‌اسکن می‌تواند آسیب‌های ساختاری مغز را نشان دهد، مانند سکته مغزی، تومورها یا خونریزی‌هایی که ممکن است باعث علائم مشابه آلزایمر شوند.
آزمایش ام‌آرآی (MRI): ام‌آرآی برای مشاهده تغییرات مغزی و شناسایی کاهش حجم مغز که معمولاً در آلزایمر مشاهده میشود، استفاده میشود.
آزمایش پت‌اسکن (PET scan): این اسکن‌ها می‌توانند فعالیت مغزی را نشان دهند و حتی وجود پلاک‌های آمیلوئیدی که در مغز افراد مبتلا به آلزایمر یافت می‌شوند، شناسایی کنند.
آیا آلزایمر قابل درمان است؟
متاسفانه در حال حاضر، هیچ درمان کامل و ثابت‌شده‌ای برای درمان کامل بیماری آلزایمر وجود ندارد؛ اما در حال حاضر به کاهش سرعت پیشرفت بیماری و کنترل علایم موجود محدود میشود. ضمن اینکه در مواردی مانند استفاده از داروهای خاص و روشهای غیردارویی می‌توانند به کنترل علائم و کاهش سرعت پیشرفت بیماری کمک کنند.
درمان آلزایمر در مطب دکتر مریم سلیمانی
اگر شما یا عزیزانتان به آلزایمر مبتلا هستید یا علائم این بیماری را مشاهده می‌کنید، میتوانید با مراجعه به مطب دکتر مریم سلیمانی، برای تشخیص، درمان و مدیریت آلزایمر مراجعه کنید.
دکتر مریم سلیمانی، یکی از بهترین متخصصان مغز و اعصاب یا نورولوژیست پزشکی در تهران هستند که دوره‌های آموزشی تخصصی در زمینه تشخیص، درمان و مدیریت اختلالات مغزی و سیستم عصبی از جمله سکته مغزی، ام اس، پارکینسون، اختلالات خواب، تشنج و صرع، آلزایمر و … را کسب کرده‌اند.
ایشان با مطالعه روی روشهای نوین درمان بیماران خود، با استفاده از دستگاه rTMS و سایر امکانات به روز پزشکی دنیا در حوزه بیماری‌های مغز و اعصاب فعالیت خود را شروع کرده و به بیماران خود، خدمات درمانی، تشخیص بیماری و مشاوره بهترین راه درمان را ارائه می‌دهند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد دریافت مشاوره و رزرو نوبت از دکتر سلیمانی، میتوانید از طریق پل‌های ارتباطی درج شده در سایت، اقدام کنید.
برای درمان آلزایمر می توانید به دکتر مریم سلیمانی متخصص آلزایمر مراجعه کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله از سایت دکتر مریم سلیمانی به طور جامع و کامل بررسی کردیم که آلزایمر چیست؟ توضیح دادیم که به طور کلی، بیماری آلزایمر یک بیماری نورولوژیک و نوروپسیکیاتریک جدی است که با تخریب تدریجی سلول‌های عصبی مغز همراه است. اگرچه هنوز هیچ درمانی برای درمان آن در دسترس نیست، اما اقداماتی مانند حفظ فعالیت‌های ذهنی، فعالیت بدنی منظم و مراقبت از سلامت روانی می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش اثرات بیماری کمک کنند.
