وسواس جنسی یکی از زیرگروههای متداول اختلال وسواس فکری و عملی محسوب میشود. افراد مبتلا به این بیماری افکار جنسی مزاحمی را تجربه میکنند و کارهایی را بهاجبار برای اجتناب یا متوقفسازی این افکار و احساسات و استرس ناشی از آنها انجام میدهند. در این مطلب، شما را با هر آنچه که باید درباره وسواس فکری و عملی جنسی بدانید، مانند علائم، دلایل و روشهای درمان آن آشنا میکنیم.
وسواس جنسی چیست؟
وسواس جنسی زیرگروه اختلال وسواس فکری و عملی است. افراد مبتلا به این بیماری انواع وسواس مرتبط با موضوعات جنسی مانند خیانت، زنا با محارم، خشونت جنسی، پدوفیلی (میل جنسی به کودکان)، نکروفیلی (تماس جنسی با افراد مرده)، حیوانخواهی (تماس جنسی با حیوانات)، گرایش جنسی و دیگر تابوهای جنسی را تجربه میکنند.
ازآنجاییکه این وسواسها میتوانند باعث ایجاد علائمی مانند پریشانی و اضطراب شوند، افراد مبتلا به این بیماری کارهایی را بهاجبار برای متوقفسازی این وسواسها و علائم ناشی از آنها انجام میدهند. با گذشت زمان، این چرخه وسواس و اجبار میتواند روی کیفیت زندگی افراد مبتلا بهصورت قابل توجهی تأثیر بگذارد و انجام کارهای روزمره را دشوار کند.
علائم وسواس جنسی چیست؟
علائم اختلال وسواس جنسی را میتوان به دو گروه وسواسها و اجبارها تقسیمبندی کرد. وسواسها به افکار، امیال، تصاویر ذهنی و احساسات جنسی ناخواسته و مکرر گفته میشود که باعث میشوند فرد علائمی مانند ناراحتی، اضطراب و ترس را تجربه کنند. اجبارها نیز رفتارها یا امیالی غیرقابلکنترل هستند که افراد برای خنثیکردن یا متوقفسازی وسواسهای خود انجام میدهند.
برای مثال، اگر فردی دچار وسواسهای جنسی باشد، ممکن است افکار مزاحم و مکرری درباره تغییر ناگهانی گرایش جنسی خود در آینده داشته باشد یا تصاویری از برقراری رابطه جنسی با حیوانات یا افراد مرده در ذهن خود بسازد. سپس برای متوقفسازی این وسواسها، ممکن است از اطرافیان خود سؤالاتی درباره گرایش جنسی خود بپرسد، به افراد یا چیزهایی که میتوانند باعث ایجاد تصاویر ذهنی جنسی مزاحم شوند، نزدیک نشود یا از برقراری رابطه جنسی با همسر خود به علت ترس از خشونت جنسی خودداری کند.
وسواس جنسی چگونه به وجود می آید؟
محققان هنوز در حال بررسی چگونگی بهوجودآمدن وسواس جنسی هستند. آنها بر این باور هستند که عوامل متعددی میتوانند نقشی در ابتلای افراد به این اختلال ایفا کنند. تحقیقات نشان میدهند که تجربه اتفاقی مهم در زندگی یکی از این عوامل است.
تحقیقی در سال 2020 تأثیرات اتفاقات تروماتیک (اتفاقات وحشتناکی که به روان فرد آسیب وارد میکنند) و استرسزا را بر ابتلا به اختلال وسواس فکری و عملی بررسی کرد. در این تحقیق، بیش از 95% از افراد گزارش کردند که اتفاقی استرسزا یا تروماتیک را پیش از ابتلا به اختلال وسواس فکری و عملی تجربه کردهاند. برخی از مهمترین اتفاقاتی که میتوانند باعث بهوجودآمدن این اختلال شوند، عبارتاند از:
- مبتلا شدن به یک بیماری خطرناک یا بستریشدن در بیمارستان
- مرگ یا بیماری یکی از دوستان صمیمی یا اعضای خانواده
- مشکلاتی در خانه، مدرسه و محل کار
- شروع رابطه جدید یا ازدواج
- جدایی یا طلاق دشوار
- بارداری، زایمان یا سقطجنین
- یکی از انواع سوءاستفاده مانند آزار جسمی، آزار کلامی و سوءاستفاده جنسی، غفلت و تجاوز
عوارض وسواس جنسی
اختلال وسواس فکری و عملی جنسی میتواند بر جنبههای مختلف زندگی فرد تأثیر بگذارد. برخی از عوارض اختلال وسواس جنسی عبارتاند از:
- تیرگی رابطه، سوءتفاهم و فاصله عاطفی به علت اجتناب از فعالیتهای جنسی یا روابط صمیمانه
- اختلال در فعالیتهای روزمره مانند مشکل در تمرکزکردن، رفتن به مدرسه و انجام مسئولیتها
- پریشانی عاطفی و افسردگی که میتواند ناشی از اضطراب و شرمساری مرتبط با این اختلال باشد
- تنهایی و کاهش کیفیت زندگی به علت کنارهگیری از فعالیتهای اجتماعی، انزوا و اجتناب از موقعیتهای تحریککننده وسواس
- تیرگی رابطه با اعضای خانواده به علت واکنشهای منفی آنها
- ازآنجاییکه انجام اجبارها برای کاهش اضطراب و پریشانی میتواند بهصورت قابل توجهی زمانبر و انرژیبر باشد، فرد زمان و انرژی کافی برای دیگر جنبههای ضروری زندگی خود نخواهد داشت
- افراد مبتلا ممکن است افکار ناخواسته خود را به عنوان انعکاسی از شخصیت خود ببینند و دچار کاهش عزتنفس شوند
- مشکل در تصمیمگیری به علت زیرسؤالبردن تصمیمهای خود و اجتناب از موقعیتهای تحریککننده وسواس
چگونه میتوان وسواس جنسی را کنترل کرد؟
مهمترین مشکل در این اختلال این است که افراد مبتلا تصور میکنند که افکار و تصاویر ذهنی جنسی مزاحم آنها غیرقابلکنترل است؛ ولی، خوب است بدانید که شما میتوانید این افکار را با روشهای زیر کنترل کنید:
- افکار جنسی مزاحم خود را شناسایی کنید: ازآنجاییکه این افکار اغلب میتوانند باعث ایجاد اضطراب شوند، شناسایی آنها یا تصاویر ذهنی جنسی مزاحم اولین قدم برای شکستن چرخه وسواس و اجبار است. این افکار یا تصاویر ذهنی معمولا ناشی از چیزی معمولی مانند گذشتن کودکی یا مردی با لباسهای شیک از کنارتان یا حتی هدیهای از طرف همسرتان هستند
- افکار جنسی مزاحم خود را قضاوت نکنید: افکار جنسی گاهی خوشایند و گاهی ناخوشایند هستند و میروند و میآیند. هر چه بیشتر به آنها توجه کنید، فراموشکردن آنها دشوارتر میشود. اگر همواره از تبدیلشدن آنها به واقعیت بترسید، مغز و بدن شما تصور خواهند کرد که شما در خطر هستید؛ بنابراین، به خاطر داشته باشید که افکار فقط افکار هستند و چیزی بیشتر از آن نیستند
- سعی کنید عوامل تحریککننده یا دلایل ایجادکننده افکارتان را پیدا کنید: افراد، مکانها یا موقعیتهای تحریککننده وسواسهای خود را پیدا کنید و تا جایی که میتوانید از آنها اجتناب کنید. البته در برخی از انواع تراپی مانند ERP به بیماران توصیه میشود با عوامل تحریککننده خود مقابله کنند. در این تراپی نیز، شناسایی آنها از اهمیت بالایی برخوردار است
- از افکار خود دوری نکنید: اگر همواره از افکار خود دوری کنید، این کار به اجبار تبدیل خواهد شد. بسیاری از افراد مبتلا به این نوع وسواس سعی میکنند حواس خود را پرت کنند تا چنین افکاری نداشته باشند. اگر چنین کاری را انجام دهید، ترس شما از این افکار افزایش خواهد یافت؛ بنابراین، وسواس خود را شناسایی کنید و سعی کنید اضطراب خود را بدون اجتناب از آن کاهش دهید
- به پزشکی معتبر مراجعه کنید: یکی از بهترین روشهای کنترل این اختلال، پیداکردن پزشکی باتجربه در تراپی رویارویی و جلوگیری از پاسخ (ERP) یا دیگر روشهای درمان این اختلال است. در بخش بعدی، توضیحات بیشتری درباره روشهای درمان این اختلال میدهیم
همچنین بخوانید: چگونه میتوان وسواس مذهبی و دینی را تشخیص داد؟
روش های درمانی وسواس جنسی کدام اند؟
گزینههای درمانی این اختلال مشابه سایر زیرگروههای اختلال وسواس فکری و عملی هستند. روشهای درمان افکار جنسی عبارتاند از:
- تراپی: یکی از متداولترین روشهای درمانی برای این اختلال، رفتاردرمانی شناختی است. رویارویی و جلوگیری از پاسخ (ERP) یکی از بهترین رویکردهای این روش درمانی محسوب میشود. در تکنیک EPR، شما با کمک پزشک بهتدریج با عوامل تحریککننده وسواس خود روبهرو میشوید. هنگامی که افکار، امیال و احساسات وسواسی را تجربه میکنید، هدف شما این است که با اضطراب خود مقابله کنید و کارهایی را بهاجبار برای کاهش اضطراب خود انجام ندهید
- داروها: داروها بهویژه همراه با تراپی رویارویی و جلوگیری از پاسخ، میتوانند به مدیریت علائم این اختلال کمک کنند. داروهای مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین مانند سیتالوپرام، اسیتالوپرام، فلوکستین، فلووکسامین، پاروکستین و سرترالین از متداولترین داروها برای درمان این اختلال به شمار میروند. همچنین تحقیقات نشان میدهند که یک داروی ضدافسردگی سهحلقهای به نام کلومیپرامین میتواند به درمان این اختلال کمک کند؛ ولی، ازآنجاییکه باعث افزایش خطر عوارض جانبی میشود، پزشکان معمولا آن را تجویز نمیکنند
- تحریک مغناطیسی مغز: اگر دو روش ذکرشده نتوانند علائم اختلال وسواس فکری و عملی را بهبود دهند، پزشک ممکن است تحریک مغناطیسی مغز را تجویز کند. تحقیقات نشان میدهند که تحریک مغناطیسی مغز یا rtms میتواند به کاهش علائم این اختلال کمک کند. مرکز تحریک مغناطیسی مغز یا rTMS دکتر مریم سلیمانی میتواند بهترین گزینه برای امتحان کردناین خدمات باشد.
برای درمان وسواس جنسی چه زمانی و به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
علائم این نوع وسواس معمولا با گذشت زمان بدتر میشود و ممکن است تأثیر قابل توجهی روی زندگی فرد بگذارد؛ بنابراین، باید هر چه زودتر برای درمان وسواس جنسی آن اقدام کنید. بهتر است به پزشکانی باتجربه و ماهر مانند دکتر مریم سلیمانی که در زمینه درمان اختلال وسواس فکری و عملی تخصص دارند، مراجعه کنید؛ زیرا، آنها میتوانند تمام زیرگروههای این اختلال مانند وسواس جنسی و وسواس گرایش جنسی (SO-OCD) را درمان کنند و در طول درمان حامی بیمار باشند.
درمان سریع وسواس جنسی در کلینیک دکتر مریم سلیمانی
اگر علائم پریشانکننده این نوع وسواس را تجربه میکنید، به خاطر داشته باشید که شما تنها نیستند. دکتر مریم سلیمانی که در زمینه درمان اختلال وسواس فکری و عملی تخصص دارند، میتوانند در درمان سریع این اختلال به شما کمک کنند. همین امروز میتوانید نوبتی برای ملاقات با دکتر مریم سلیمانی بگیرید تا اطلاعات بیشتری را درباره برنامه درمانی این کلینیک برای کنترل افکار مزاحم، کاهش اضطراب و پریشانی و بازسازی روابط سالم به دست آورید.
جمعبندی
وسواس جنسی یکی از متداولترین زیرگروههای اختلال وسواس فکری و عملی محسوب میشود و تحقیقات نشان میدهند که حدود 30% از افراد مبتلا به این اختلال دچار آن میشوند. این وسواس میتواند افراد را دچار اضطراب و شرمساری قابل توجهی کند و عوارضی مانند تیرگی روابط و تنهایی داشته باشد. تکنیک رویارویی و جلوگیری از پاسخ میتواند به افراد مبتلا کمک کند روشهایی را برای مدیریت علائم خود یاد بگیرند و روشهای جدیدی مانند تحریک مغناطیسی مغز میتوانند آنها را کاهش دهند.
