سینوس وریدی مغز به شبکهای از سینوسهای ساژیتال فوقانی، سینوس مستقیم، سینوسهای عرضی، سینوسهای سیگموئید و… گفته میشود که هر کدام نقش مهمی در تخلیه مناطق خاصی از مغز را برعهده دارند تا سبب ایجاد تعادل در گردش خون ناحیه مربوطه شوند.
ازاینرو میتوان گفت که سینوس وریدی مغز، خون کم اکسیژن و مواد زائد را از مغز خارج میکند تا مواد مغذی و اکسیژن تازه از طریق فرایند گردش خون به سلولهای مغزی انتقال داده شوند؛ بنابراین اگر اختلالی در عملکرد سینوسهای وریدی رخ دهد، سلامت سلولهای مغز به خطر میافتد و انسان در معرض سکته مغزی، تشنج، آسیبدیدگی مغزی و… قرار میگیرد. پس اگر علاقهمند به کسب اطلاعات بیشتر راجع به سینوسهای مغزی و پیشگیری از وقوع ترومبوز هستید؛ تا پایان این مقاله همراه ما باشید.
ترومبوز سینوس وریدی مغز
ترومبوز سینوس وریدی مغز (CVST) یک نوع نادر از سکته مغزی است که به دلیل تشکیل لخته خون در سینوسهای وریدی مغز ایجاد میشود. این وضعیت جریان خون و تخلیه وریدی از مغز را مختل کرده و منجر به افزایش فشار داخل جمجمه و آسیبهای مغزی میشود. درواقع CVST زمانی رخ میدهد که در یکی از این سینوسهای مربوطه لخته خونی تشکیل و سبب انسداد تخلیه خون از مغز شود. در پی این فرایند، سطح فشار در وریدهای مغز افزایش مییابد و عواقب خفیف و خطرناکی (از سردردهای جزئی گرفته تا تهدید سلامت جسم و زندگی) به دنبال دارد. این اتفاق ممکن است در هر سنی رخ دهد و به دلایل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، بیماریهای زمینهای، عفونتها و مصرف برخی داروها بروز کند. شناخت علائم، عوامل خطر و روشهای درمانی این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است.
جهت مشاوره و درمان در خصوص سکته مغزی می تواانید روی متخصص سکته مغزی کلیک کنید.
علائم ترومبوز سینوس وریدی
ترومبوز سینوس وریدی مغز (CVST) در برخی مواقع احتمال دارد علائم متنوع و غیراختصاصی داشته باشد که به دلیل افزایش فشار داخل جمجمه و اختلال در جریان خون مغز رخ میدهند. این علائم ممکن است به طور تدریجی یا ناگهانی ظاهر شوند و بسته به محل و شدت انسداد سینوس وریدی، متفاوت باشند. در ادامه به معرفی شایعترین علائم ترومبوز سینوس وریدی میپردازیم:
- سردرد شدید و مداوم: یکی از شایعترین علائم CVST، سردرد است که معمولاً شدید، ناگهانی و مداوم است. سردرد در برخی مواقع کل سر را دربر میگیرد و در برخی مواقع به صورت موضعی اتفاق میافتد و اغلب به داروهای معمولی پاسخ نمیدهد. سردردهای مرتبط با CVST معمولاً در شدت و نوع متفاوتاند و ممکن است با تهوع و استفراغ همراه باشند، که این علائم ناشی از افزایش فشار داخل جمجمه است
- تشنج: تشنج یکی دیگر از علائم شایع CVST است که در اکثر مواقع اولین نشانه بروز این بیماری است. تشنجها ممکن است به صورت عمومی یا موضعی رخ دهند و به دلیل تحریک غیر طبیعی نورونها در نتیجه انسداد وریدی و افزایش فشار داخل جمجمه به وجود میآیند
- ضعف یا بیحسی در یکدست یا پا: علائم عصبی موضعی نیز در CVST دیده میشود. ضعف یا بیحسی در یک طرف بدن، از دست دادن کنترل عضلانی و حتی فلج ممکن است، رخ دهد. این علائم به دلیل انسداد جریان خون به بخشهای خاصی از مغز و آسیب ناشی از آن به بافت عصبی ایجاد میشوند
- مشکلات بینایی، مانند تاری دید یا دوبینی: اختلالات بینایی نیز از دیگر علائم CVST است. این اختلالات ممکن است شامل تاری دید، دوبینی یا کاهش میدان دید باشد. در موارد شدیدتر، افراد ممکن است دچار کوری ناگهانی شوند که نشاندهنده افزایش شدید فشار داخل جمجمه و تأثیر مستقیم بر اعصاب بینایی است
- تهوع و استفراغ: وقتی فشار داخل جمجمه (ICP) افزایش مییابد، تأثیرات آن در برخی مواقع در نواحی مختلف مغز و ساختارهای عصبی دیده میشود. مراکز کنترل تهوع و استفراغ در مغز، بهویژه در ناحیه بصلالنخاع، حساس به تغییرات فشار داخل جمجمه هستند. افزایش فشار این مراکز را تحریک کرده و منجر به بروز تهوع و استفراغ میشود. این علائم معمولاً همراه با سردرد شدید و پایدار رخ میدهند و ممکن است به طور مداوم یا متناوب باشند
- گیجی یا تغییر وضعیت ذهنی: تغییرات در حالت ذهنی و هوشیاری نیز از علائم CVST است که برخی مواقع رخ میدهد. این تغییرات شامل گیجی، خوابآلودگی، کاهش سطح هوشیاری و در موارد شدیدتر کما است. این وضعیتها نشاندهنده تأثیرات گسترده و شدید بر عملکرد مغز به دلیل انسداد وریدی است
- تب: در برخی موارد، علائم سیستمیک مانند تب، تعریق شبانه و کاهش وزن نیز مشاهده میشود، که این علائم بیشتر در صورت وجود عفونتهای زمینهای یا التهابی همراه با CVST رخ میدهند
- تورم سر یا گردن: افزایش فشار داخل جمجمه احتمال دارد به بروز علائم دیگری نیز منجر شود، از جمله سختی گردن، تورم سر و حساسیت به نور. این علائم به دلیل التهاب مننژها (پردههای پوشاننده مغز) و فشار روی اعصاب مغزی رخ میدهند
تشخیص صحیح و سریع CVST به دلیل تنوع و غیراختصاصی بودن علائم، نیازمند ارزیابیهای دقیق بالینی و تصویربرداریهای پیشرفته است. این علائم نیازمند توجه فوری پزشکی هستند تا از بروز عوارض جدیتر جلوگیری شود و درمان مناسب به موقع آغاز شود.
علل ترومبوز سینوس وریدی مغز
به طور معمول یافتن علت دقیق بروز ترومبوز سینوس وریدی تا حدودی سخت و پیچیده است؛ اما آنچه اهمیت دارد، تشخیص سریع و مراجعه به پزشک دراسرعوقت است؛ ازاینرو در ادامه مروری بر علل بروز این بیماری خواهیم داشت:
- بارداری و دوره پس از زایمان: تغییرات هورمونی و افزایش خطر لختهشدن خون در طول دوره بارداری و پس از آن بروز ترومبوز سینوس وریدی را تشدید میکنند
- قرصهای ضدبارداری: مصرف خودسرانه برخی از انواع قرصهای ضدبارداری میتوانند خطر لختهشدن خون را افزایش دهند
- عفونتها: عفونتها، بهویژه عفونتهای مربوط به سینوسها یا گوش میانی، نیز عامل دیگری برای افزایش احتمال بروز این عارضه به شمار میآیند
- کمآبی بدن: کمبود مایعات در بدن میتواند خون را غلیظتر کند و احتمال تشکیل لخته را افزایش دهد
- ضربه: واردشدن ضربه به سر به رگهای خونی آسیب میزند و خطر تشکیل لخته را افزایش میدهد
همچنین بخوانید: تنگی عروق گردن چیست؟
روشهای تشخیص ترومبوز سینوس وریدی
تشخیص ترومبوز سینوس وریدی مغز با معاینات بالینی و انواع آزمایشهای تخصصی صورت میگیرد که برخی از آنها به شرح زیر است:
- تصویربرداری امآرآی: تصاویر دقیقی از مغز و رگهای خونی ارائه میدهد
- اسکن توموگرافی (CT): میتواند لختههای خونی در سینوسها را نشان دهد؛ اما بهطورکلی حساسیت کمتری نسبت به MRI دارند
- پرتونگاری: این روش شامل تزریق ماده حاجب به وریدها و گرفتن عکسهای رادیوگرافی برای مشاهده جریان خون است
- آزمایشهای خونی: آزمایشهای خونی میتوانند عوامل خطر (مانند اختلالات لختهشدن) را شناسایی و سلامت کلی خون را ارزیابی کنند
درمان ترومبوز سینوس وریدی مغز
هدف از درمان ترومبوز سینوس وریدی مغز جلوگیری از رشد لخته، حلکردن لخته و مدیریت عوارض است که به روشهای زیر انجام میشود:
- داروی ضدانعقاد: داروهای رقیقکننده خون کمک میکنند تا از بزرگتر شدن لخته جلوگیری و خطر تشکیل لختههای جدید کاهش یابد
- درمان ترومبولیتیک: در موارد شدید، داروهایی تجویز میشوند که برای حلکردن مستقیم لخته کاربرد دارند
- جراحی: در موارد نادر ممکن است جراحی برای برداشتن لخته یا کاهش فشار وارده بر مغز، ضروری باشد
پیشگیری از ترومبوز سینوس وریدی
درحالیکه همیشه نمیتوان از این عارضه جلوگیری کرد؛ اما برخی اقدامات میتواند خطر ابتلا به آن را کاهش دهند:
- هیدراته کردن بدن و جلوگیری از کمآبی سلولها
- ورزش و فعالیت بدنی منظم
- اجتناب از سیگارکشیدن
- مدیریت بیماریهای زمینهای (مانند کنترل فشارخون بالا و دیابت)
- استفاده منظم از داروهای خود با نظارت کامل پزشک
برای مشاوره و درمان مشکلات مغز و اعصاب روی متخصص مغز و اعصاب کلیک کنید.
عوارض ترومبوز سینوس وریدی
ابتلا به ترومبوز سینوس وریدی مغز میتواند منجر به بروز عوارض جانبی جدی شود که برخی از آنها به شرح زیر است:
- ادم مغزی (ورم مغز بهدلیل افزایش فشار)
- تشنج و فعالیت الکتریکی غیر کنترل شده در مغز
- سکته مغزی و آسیب به بافت آن
- نقصهای عصبی دائمی (مانند اختلالات طولانیمدت در عملکرد شناختی یا مهارتهای حرکتی)
- مرگ (در موارد ابتلای شدید)
نقش تغذیه و سبک زندگی در ترومبوز سینوس وریدی
مسلماً یکی از روشهای مؤثری که سبب پیشگیری از بروز این بیماری میشود، حفظ رژیم غذایی و سبک زندگی سالم است. بهطورکلی داشتن رفتارهایی که برای سلامتی عمومی مفید باشد و گردش خون بدن را بهبود بخشد، خطر لختههای خونی و احتمال بروز این عارضه را کاهش میدهد.
برای مثال یک رژیم متعادل که شامل میوهها، سبزیها و غلات کامل باشد، میتواند بهسلامت قلب شما و داشتن گردش خون سالم کمک کند. ورزش منظم، هیدراتاسیون کافی و اجتناب از سیگارکشیدن نیز تأثیر بسزایی در این زمینه دارند.
چگونه از ترومبوز سینوس وریدی مغز پیشگیری کنیم؟
در قسمت قبل راجعبه اینکه سبک زندگی سالم و داشتن رژیم غذایی متعادل میتواند بر کاهش احتمال بروز ترومبوز سینوس وریدی مغز تأثیرگذار باشند، صحبت کردیم. حالا بیایید مروری بر سایر روشهای پیشگیری از ابتلا به این بیماری داشته باشیم:
- حفظ وزن سالم و جلوگیری از چاقی
- ورزشکردن و داشتن فعالیت بدنی
- استفاده ایمن از دارو و اجتناب از مصرف خودسرانه آن
- مراقبت در دوران بارداری و پس از زایمان
- آگاهی از علائم بیماری و مراجعه فوری به پزشک در صورت مشاهده آنها (برای پیشگیری از بروز عوارض جدیتر)
مشاوره با یک متخصص مغز و اعصاب در صورت داشتن هر گونه نگرانی از بابت خطر ابتلا به عارضه ترومبوز سینوس وریدی مغز، میتواند از شما در برابر بروز آسیبهای دی و عوارض جبرانناپذیر محافظت کند. پس اگر علائم مذکور را در بدن خود حس یا مشاهده کردید؛ مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان زودهنگام را جدی بگیرید.
همچنین بخوانید: آنوریسم مغزی چیست؟
جمعبندی
ترومبوز سینوس وریدی مغز یک وضعیت جدی است که میتواند عواقب جبرانناپذیری در پی داشته باشد. ازاینرو با درک علائم، علل و راهبردهای پیشگیری، میتوانید اقدامات مؤثری در راستای محافظت از سلامت مغز و بدن خود انجام دهید. امیدواریم نهایت استفاده را از مطالعه این مقاله برده باشید و به پاسخ سؤالات موجود در ذهن خود برسید. لطفاً شما عزیزان هم تجربیات و پیشنهادهای خود را در این باره با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید تا دراسرعوقت به آن پاسخ دهیم. از اینکه تا پایان همراه ما بودید، صمیمانه سپاسگزاریم.
