بیماری ام اس
ام اس شایع‌ترین بیماری عصبی ناتوان‌کننده در جوانان محسوب می‌شود. در این بیماری، سلول‌های سیستم ایمنی به غلاف محافظ (میلین) رشته‌های عصبی سیستم عصبی مرکزی (مغز، اعصاب بینایی و نخاع) حمله می‌کنند. علائم این بیماری مزمن معمولا در سنین 20 تا 40 سالگی ظاهر می‌شوند. برخی از افراد مبتلا به این بیماری علائم خفیفی دارند و برخی دیگر با گذشت زمان ناتوان‌تر می‌شوند.
در ادامه این مطلب از سایت دکتر مریم سلیمانی، به هر آنچه که باید درباره MS یا بدانید مانند دلایل، علائم، روش‌های تشخیص و روش‌های درمانی آن خواهیم پرداخت.
علت بوجود آمدن بیماری ام اس چیست؟
دلیل به‌وجودآمدن ام اس (Multiple Sclerosis) مشخص نیست. این بیماری یک بیماری خودایمنی محسوب می‌شود که در آن، سیستم ایمنی بدن به بافت‌های خود حمله می‌کند و غلاف محافظ (میلین) رشته‌های عصبی مغز و نخاع را از بین می‌برد. زمانی که این غلاف محافظ آسیب ببیند، انتقال پیام‌های عصبی کند یا غیرممکن می‌شود. محققان بر این باور هستند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است دلیل ابتلا به این بیماری باشد.
تشخیص بیماری ام اس
متأسفانه، هیچ‌گونه آزمایشی برای تشخیص این بیماری مزمن وجود ندارد. زمانی که علائم این بیماری مشاهده شوند و پزشک مطمئن شود که فرد به بیماری دیگری مبتلا نشده است، گفته می‌شود فرد دچار بیماری ام اس شده است. پزشک پس از بررسی سوابق پزشکی، معاینه فیزیکی و معاینه عصبی، از آزمایش‌های مختلفی مانند ام‌آرآی، پونکسیون کمری (نمونه‌برداری از مایع مغزی نخاعی) و پتانسیل برانگیخته برای تأیید تشخیص خود و ردکردن سایر بیماری‌ها استفاده می‌کند.
علائم و نشانه های بیماری MS
علائم اولیه این بیماری اغلب عبارت‌اند از:
- مشکلات بینایی مانند تاری دید، دوبینی یا نوریت اپتیک (درد هنگام حرکت‌دادن چشم و از دست‌دادن بینایی از علائم آن محسوب می‌شوند)
- ضعف، سفتی و گرفتگی عضلات دست‌ها و پاها
- گزگز، بی‌حسی و درد در بازوها، پاها، تنه یا صورت
- مشکل در حفظ تعادل هنگام راه‌رفتن
- مشکل در کنترل مثانه
- سرگیجه متناوب یا مداوم
با پیشرفت این بیماری، فرد علائم زیر را تجربه خواهد کرد:
- خستگی ذهنی و جسمی
- تغییر در خلق مانند افسردگی یا مشکل در ابراز یا کنترل احساسات
- اختلال در عملکرد شناختی: مشکل در تمرکز، انجام چندین کار به‌صورت هم‌زمان، تفکر، یادگیری یا قضاوت
ضعف، سفتی و گرفتی عضلات ممکن است بدتر شوند و تأثیر قابل توجهی روی راه‌رفتن و ایستادن فرد بگذارند. در برخی اوقات، افراد مبتلا به این بیماری به‌ویژه افرادی که اقدامی برای درمان آن نکرده‌اند یا دچار درجات پیشرفته آن شده‌اند، دچار فلج جزئی یا کامل می‌شوند و باید از ویلچر استفاده کنند. خستگی و ضعف عضلات ممکن است به علت تب یا قرارگرفتن در معرض گرما بدتر شوند.
همچنین بخوانید: تشخیص ام اس
آیا بیماری ام اس کشنده است؟
بیماری مالتیپل اسکلروزیس معمولا کشنده نیست؛ ولی، عوارض درجات شدید آن مانند عفونت‌های قفسه سینه و مثانه یا مشکلات بلع ممکن است کشنده باشند. افراد مبتلا به این بیماری معمولا حدود 5 الی 10 سال کمتر از افراد سالم زندگی می‌کنند؛ ولی، خوب است بدانید که این فاصله همیشه در حال کاهش است.
راه های درمان ام اس
در حال حاضر، درمانی برای این بیماری خودایمنی وجود ندارد؛ ولی، روش‌های درمانی مختلفی مانند روش‌های زیر می‌توانند تعداد و شدت علائم را کاهش دهند و پیشرفت بیماری را کندتر کنند:
- کورتیکواستروئیدها: کورتیکواستروئیدهایی مانند متیل پردنیزولون که به درون رگ تزریق می‌شوند، می‌توانند به‌سرعت سیستم ایمنی را سرکوب کنند و التهاب را کاهش دهند. همچنین پزشک ممکن است انواع خوراکی آن را نیز برای بیمار تجویز کند.
- تبادل پلاسما (پلاسمافرزیس): اگر متیل پردنیزولون نتواند کمکی به افراد مبتلا به این بیماری کند، پزشک ممکن است این روش را تجویز کند. تبادل پلاسما می‌تواند عود شدید را در افراد مبتلا به انواع عودکننده درمان کند. در این روش، خون از بدن برای حذف اجزای مضر آن خارج می‌شود. سپس خون به همراه با پلاسمای جایگزین به درون بدن برگردانده می‌شود.
پزشکان ممکن است داروهای زیر را نیز تجویز کنند:
- داروهای تزریقی: داروی بتا اینترفرون از متداول‌ترین داروها برای درمان این بیماری محسوب می‌شود. همچنین پزشک ممکن است گلاتیرامر استات را نیز تجویز کند. این دارو تعادل سلول‌های ایمنی را تغییر می‌دهد؛ ولی، نحوه عملکرد آن مشخص نیست.
- داروهایی که به رگ تزریق می‌شوند: اگر روش‌های درمانی پیشین نتوانند کمکی به بهبود علائم افراد مبتلا کنند، پزشک ممکن است داروی ناتالیزوماب را تجویز کند. این دارو از واردشدن سلول‌های سیستم ایمنی به مغز و نخاع جلوگیری می‌کند. همچنین پزشک ممکن است داروی اوکرلیزوماب را برای درمان افراد مبتلا به انواع عودکننده یا پیش‌رونده اولیه و میتوکسانترون را برای درمان افراد مبتلا به انواع عودکننده-فروکش‌کننده و پیش‌رونده ثانویه تجویز کند.
- داروهای خوراکی: داروی فینگولیمود می‌تواند با جلوگیری از خروج نوعی از گلبول‌های سفید خون از غدد لنفاوی و ورود آن به خون، مغز و نخاع، میزان عود ام اس را کاهش دهد. همچنین پزشک ممکن است دی متیل فومارات را برای درمان انواع عودکننده این بیماری تجویز کند. علاوه بر داروهای خوراکی ذکرشده، پزشک ممکن است تری فلونوماید، کلدریبین، دیروکسیمل فومارات و سیپونیمود را نیز تجویز کند. مکانیسم اثر سیپونیمود مشابه فینگولیمود است.
شما می توانید برای درمان و کاهش خطرات بیماری ام اس به دکتر فوق تخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
سبک زندگی و بیماری ام اس
سبک زندگی ناسالم می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. با تغییراتی در سبک زندگی خود مانند داشتن رژیم غذایی سالم، انجام تمرینات هوازی، داشتن خواب باکیفیت، ترک سیگار و کاهش استرس خود می‌توانید شدت علائم آن را کاهش دهید.
ژنتیک
این بیماری ارثی نیست؛ ولی، احتمال ابتلای اعضای خانواده فرد مبتلا به این بیماری بیشتر از سایر افراد است. تحقیقات نشان می‌دهند که احتمال ابتلای خواهر یا برادر یا فرزند فرد مبتلا حدود 2 تا 3% است.
بیماری ام اس و ازدواج
این بیماری می‌تواند روی ازدواج شما تأثیر بگذارد؛ زیرا، اگر به این بیماری مبتلا باشید، باید برای انجام برخی از فعالیت‌های روزمره خود مانند رفتن به حمام یا رفتن به مطب پزشک از همسرتان کمک بگیرید. حتما درباره نگرانی‌ها و استرس خود با همسرتان صحبت کنید. سعی کنید راه‌حل مشکلات را با کمک یکدیگر پیدا کنید و در صورت نیاز، به مشاور یا روان‌شناس مراجعه کنید.
کمبود ویتامین D و بیماری MS
کمبود ویتامین D می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. محققان بر این باور هستند که ویتامین D می‌تواند سیستم ایمنی را تغییر دهد و از نورون‌های سیستم عصبی مرکزی محافظت کند. همچنین می‌تواند عودهای این بیماری را حداقل 50% و حداکثر 70% کاهش دهد؛ بنابراین، با مصرف مکمل ویتامین D می‌توانید شدت علائم این بیماری را کاهش دهید، پیشرفت آن را کند کنید و کیفیت زندگی خود را بهبود دهید.
به خاطر داشته باشید که نباید مصرف مکمل‌های ویتامین D را بدون مشورت با متخصص شروع کنید؛ زیرا، سطح بالای این ویتامین می‌تواند منجر به تجمع خطرناک کلسیم در بدن شود.
برای مراجعه به کلینیک مغز و اعصاب جهت درمان و مشاوره درباره ام اس به کلینیک دکتر مریم سلیمانی مراجعه کنید.
نگرانی های بارداری برای خانم ها
خوشبختانه، بارداری سرعت پیشرفت بیماری را افزایش نمی‌دهد یا علائم آن را بدتر نمی‌کند. همچنین ام اس باعث ناباوری نمی‌شود. اگر هنوز بیماری خود تشخیص نداده‌اید، ممکن است احتمال ظاهرشدن علائم در طول بارداری افزایش یابد. همچنین برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که علائم این بیماری ممکن است در طول بارداری کاهش و پس از زایمان افزایش یابد.
ضعف ماهیچه و مشکلات هماهنگی ممکن است احتمال زمین‌خوردن را افزایش دهند. همچنین افرادی که از ویلچر استفاده می‌کنند، ممکن است در معرض ابتلا به عفونت‌های دستگاه ادراری قرار گیرند. تحقیقات نشان می‌دهند که بارداری، زایمان و نرخ تولد فرزندانی با نقایص مادرزادی افراد مبتلا به این بیماری تفاوتی با افراد سالم ندارد.
بیماری ام اس در مردان
مردان کمتر از زنان به این بیماری خودایمنی مبتلا می‌شوند. علائم زنان و مردان مبتلا به این بیماری تفاوتی با یکدیگر ندارند؛ ولی، احتمال مشاهده برخی از علائم در مردان در مقایسه با زنان بیشتر است که عبارت‌اند از:
- مشکلات حرکتی
- ازدست‌دادن هماهنگی و نداشتن تعادل
- مشکلات شناختی
بیماری ام اس در زنان
زنان بیشتر از مردان (حدود دو تا سه برابر) دچار این بیماری خودایمنی می‌شوند. محققان هنوز در این باره تحقیق می‌کنند؛ ولی، هورمون‌ها ممکن است نقشی در ابتلای زنان به این بیماری ایفا کنند. زنان مبتلا به این بیماری، ممکن است بیشتر از مردان دچار علائمی مانند مشکلات بینایی و ضایعات التهابی در مغز شوند. در برخی از اوقات، برخی از زنان مبتلا به این بیماری دچار درد سینه می‌شوند؛ ولی، محققان هنوز نمی‌دانند آیا این علامت به‌صورت مستقیم با ام اس مرتبط است یا خیر.
شما همچنین می توانید برای گرفتن نقشه مغزی در تهران به کلینیک دکتر مریم سلیمانی مراجعه کنید.
عوامل مستعدکننده بیماری ام اس
سن، جنسیت، سوابق خانوادگی، عفونت‌های خاصی مانند مونونوکلئوز عفونی، نژاد، اقلیم، ویتامین D، ژن‌ها، چاقی، بیماری‌های خودایمنی خاصی مانند بیماری تیروئید، کم‌خونی پرنیشیوز، پسوریازیس، دیابت نوع 1 یا بیماری التهابی روده و سیگارکشیدن از عوامل مستعدکننده این بیماری محسوب می‌شوند؛ بنابراین، با داشتن وزنی ایدئال و ترک سیگار ممکن است بتوانید از ابتلا به آن پیشگیری کنید.
جمع‌بندی
این بیماری مزمن و پیش‌رونده است و می‌تواند روی سیستم عصبی مرکزی تأثیر بگذارد. همچنین غیرقابل‌پیش‌بینی است؛ زیرا برخی از افراد مبتلا به این بیماری علائم خفیفی دارند و برخی دیگر نمی‌توانند به‌صورت واضح ببینند، صحبت کنند، راه بروند یا به‌صورت مستقل زندگی کنند؛ ولی، بسیاری از افراد مبتلا با کمک روش‌های درمانی صحیح می‌توانند زندگی رضایت‌بخشی را داشته باشند.
اگر به این بیماری مبتلا هستید، حتما برنامه درمانی خود را دنبال کنید و به توصیه‌های پزشک عمل کنید. همچنین سبک زندگی خود را تغییر دهید و از اعضای خانواده بخواهید از شما حمایت کنند. با کمک پزشکان کلینیک‌های معتبری مانند کلینیک دکتر سلیمانی می‌توانید به‌صورت مستقل زندگی کنید و زندگی باکیفیتی داشته باشید.
