اختلال شخصیت نمایشی که با نام اختلال شخصیت هیستریونیک (HPD) نیز شناخته میشود، یک نوع اختلال روانپزشکی است که با الگوی رفتارهای هیجانی، احساسات شدید، ناپایدار و اغراقآمیز و همچنین جلب توجه همراه است. تنها 1 درصد از افراد جامعه به این اختلال مبتلا میشوند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره اختلال شخصیت هیستریونیک و علائم آن، عوامل ایجاد این اختلال، روشهای تشخیص و درمان اختلال شخصیت هیستریونیک، تفاوت اختلال شخصیت نمایشی با سایر اختلالات، مشکلات اجتماعی در افراد هیستریونیک و روشهای مقابله با اختلال شخصیت نمایشی تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک یا HPD مخفف عبارت Histrionic Personality Disorder، یک اختلال روانی است که شیوع آن در زنان بیشتر از مردان است. افراد مبتلا به این اختلال خودشان متوجه نمیشوند که رفتارهای غیرطبیعی و بیش از حد نمایشی دارند. عزت نفس این افراد به دیگران بستگی دارد و از احساس واقعی آنها نشات نمیگیرد؛ بنابراین همواره بهدنبال جلبتوجه و تایید دیگران هستند.
یکی از چهرههای معروفی که در سال 2022 و طی جلسات دادگاه مشخص شد که به این اختلال مبتلا است، امبر هرد بازیگر معروف آمریکایی بود. بعد از محاکمه امبر هرد و شهادت روانشناس دادگاه مبنیبر ابتلای این بازیگر به اختلال شخصیت هیستریونیک، این مشکل روانی در رسانههای اجتماعی به اختلال شخصیت امبر هرد نیز معروف شد.
هیستریونیک در لغت معنی دراماتیک یا تئاتری را میدهد. نشانههای این اختلال در زنان از سن بلوغ و دوران رشد بروز پیدا میکند و به مرور زمان شدت مییابد. ثابت کردن اعتمادبهنفس به هر روشی از ویژگیهای مردان مبتلا به این اختلال است.
همچنین بخوانید: اختلال خود زشت پنداری چیست؟
علائم و نشانههای اختلال شخصیت هیستریونیک
از مهمترین علائم اختلال شخصیت نمایشی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- نمایشی اغراقآمیز از احساساتی شدید
- خودمحور بودن
- نمایشی و مبهم بودن نحوه بیان
- ظاهر و رفتاد نامناسب و اغواگر
- حالات عاطفی کمعمق با تغییر سریع
- توجه بیشازحد به ظاهر فیزیکی و بدن
- تحتتاثیر قرار گرفتن سریع
- به دنبال تایید بودن
- سادهلوحی و تحتتاثیر قرار گرفتن
- حساسیت بیش از حد به انتقاد یا عدم انتقاد
- عجولانه و بیفکر عملکردن
- برخورد سطحی با دیگران
- تهدید یا اقدام به خودکشی برای جلب توجه
- داشتن احساس افسردگی با عدم توجه دیگران به خود
- داشتن رفتارهای جنسی نامناسب
- داشتن مشکل در تعامل با دیگران و حفظ روابط
- بیانگر بودن در ابراز احساسات
- داشتن نوسانات شدید خلقی
- پوشیدن لباسهای تحریککننده
- عدم توانایی بر کنترل روابط عاطفی
- داشتن حافظهای بسیار ضعیف
- عدم تمرکز در مسائل مربوط به ریاضیات و غیره
- خندهای نامتعارف با صدای بلند برای جلب توجه
عوامل ایجاد اختلال شخصیت نمایشی
عوامل متعددی در ایجاد اختلال شخصیت نمایشی نقش دارند. از مهمترین عوامل میتوان موارد زیر را نام برد:
- عوامل ژنتیکی: در برخی از موارد علت ایجاد اختلال شخصیت هیستریونیک به عوامل ژنتیکی یا ارثی مربوط است
- آسیبهای دوران کودکی: افرادی که در دوران کودکی یکی از اعضای خانواده خود را از دست میدهند یا با کودک آزاری، طلاق والدین، تنبیه یا تشویق نادرست، توجه بیشازحد والدین، عدم انتقاد و مجازات در دوران کودکی مواجه میشوند، ممکن است در دوران بزرگسالی به اختلال شخصیت هیستر یونیک مبتلا شوند. در واقع یکی از مهمترین عوامل بروز این اختلال آسیبهای دوران کودکی است
- استفاده والدین از روشهای تربیتی نامناسب: والدینی که در مقابل فرزندان خود رفتارهای نمایشی یا نامناسب دارند، خطر ابتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک را در آنها خود افزایش میدهند. وجود مشکلات بین والدین نیز عزت نفس فرزندان خانواده را به شدت پایین میآورد
روشهای تشخیص اختلال شخصیت هیستریونیک
درصورت مشاهده علائم اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک در یکی از افراد خانواده خود در اولین اقدام باید با یک روانشناس خوب و باتجربه درباره شرایط موجود صحبت کنید تا با کنترل رفتارها باعث بهبود زندگی فرد مبتلا به این اختلال شوید.
روانشناس پس از معاینات اولیه و بررسی علائم و نشانهها ارزیابیها و بررسیهای خود را شروع میکند و با استفاده از روشهای زیر برای تشخیص اختلال شخصیت هیستریونیک کمک میگیرند:
- تصویربرداری از مغز یا آزمایشهای عصبی
- آنالیز خون
- ارجاع فرد مبتلا به یک روانپزشک متخصص در این حوزه
- انجام تستهای استاندارد مختلف رفتاری و روانشناختی
- پرسیدن سوال درباره پیشینه زندگی، روابط فردی و سوابق کاری
- آزمون سنجش واقعیت و آزمون کنترل تکانشها
- صحبت درباره موضوعات تکراری و متنوع در دورههای مختلف
نکته جالبی که در رابطه با افراد مبتلا به این اختلال شخصیتی وجود دارد، این است که برای اثبات سالم بودن خود بهشدت مشتاق هستند که با روانشناس یا روانپزشک خود همکاری کنند؛ اما با بررسی نتیجه تستهای روانشناختی اختلال آنها مشخص میشود.
روانشناسان و روانپزشکان از این روشها برای تشخیص اختلال افراد بالای 18 سال استفاده میکنند و اگر کسی کمتر از 18 سال باشد، روشهای تشخیصی را به تعویق میاندازند.
شما میتوانید برای گرفتن نوار مغزی همین حالا روی مرکز نوار مغز کلیک کنید.
روشهای درمان و مدیریت اختلال شخصیت نمایشی
درمان اختلال شخصیت هیستریونیک توسط پزشک متخصص با استفاده از روشهای زیر اتفاق میافتد:
- روان درمانی نزد یک روانشناس باتجربه برای کشف ترسهای مرتبط با افکار و رفتار و بهبود روابط با دیگران
- گروه درمانی و ملاقات با افراد مبتلا به این اختلال تحت نظر یک متخصص بهداشت روان
- روان درمانی روانپویشی برای پیداکردن ریشه احساسات و رفتارها
- روان درمانی حمایتی برای بهبود مهارتهای مقابله با این اختلال و بهبود علائم آن، تقویت عزت نفس و مهارتهای مقابلهای
- درمان شناختی رفتاری یا CBT برای شناخت الگوهای منفی و جایگزین کردن آنها با الگوهای سالم و مثبت
تفاوت اختلال شخصیت نمایشی با سایر اختلالات شخصیتی
آشنایی با تفاوت اختلال شخصیت نمایشی با سایر اختلالات شخصیتی به تشخیص این اختلال کمک زیادی میکند. بهعنوان مثال از تفاوتهای بین اختلال شخصیت هیستریونیک با اختلال شخصیت خودشیفته میتوان به موارد زیر اشار کرد:
- شیوع اختلال هیستریونیک در بین افراد جامعه حدود 1 درصد است؛ اما چیزی در حدود 5 درصد از افراد جامعه دچار خودشیفتگی هستند
- اختلال شخصیت نمایشی بیشتر در زنان و اختلال خودشیفتگی بیشتر در مردان شایع است
- افراد خودشیفته همدلی خود را با احساسات دیگران نشان نمیدهند؛ در حالی که نداشتن احساس همدلی از ویژگیهای مهم شخصیتهای نمایشی است
- مهمترین ویژگی افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته خودبزرگبینی و داشتن حس برتری اغراقآمیز نسبت به دیگران و عدم شرکت در کارهای گروهی است؛ اما افراد مبتلا به شخصیت هیستریونیک تمایل دارند که به هر نحوی شده خود را به نمایش بگذارند و جلب توجه کنند
- افراد خودشیفته علاوه بر جلب توجه به دنبال تحسین و تمجید نیز هستند؛ ولی برای شخصیتهای نمایشی نوع جلب توجه و تعریف و تمجید اهمیتی ندارد
- افراد خودشیفته برخلاف افراد هیستریونیک کمتر دچار احساسات شدید میشوند و زودرنج نیستند؛ بنابراین خلقوخوی آنها دچار تغییرات سریع و ناگهانی نمیشود
همچنین بخوانید: اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چیست؟
تاثیر اختلال شخصیت هیستریونیک بر روابط اجتماعی
اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک در روابط اجتماعی افراد تاثیرات منفی دارد و مشکلات متعددی به وجود میآورد. مهمترین مشکلات اجتماعی در افراد هیستریونیک عبارتاند از:
- بروز اختلال در برقراری رابطه با همسر، شریک عاطفی، اعضای خانواده، دوستان، آشنایان بهدلیل درخواست تایید مداوم و رفتارهای هیجانی
- مواجه شدن با مشکل در پیدا کردن شغل و بازماندن از پایان دادن به پروژههای کاری
- طرد شدن از سوی جامعه بهدلیل پوشش عجیب و تحریکآمیز
- فریب خوردن در روابط اجتماعی به خاطر تلقینپذیری زیاد
- بیاعتبار شدن و احساس بیارزشی بهدلیل اهمیت ندادن نزدیکان به حرفها و رفتارهای فرد مبتلا به اختلال هیستریونیک
- عدم تجربه موفق در روابط اجتماعی طولانی مدت
- دست زدن به خودکشی و خودزنی و آزاد دادن خود، خانواده و دوستان
راههای کمک به افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی
برای مقابله با اختلال شخصیت نمایشی میتوان از چند راهکار مختلف کمک گرفت. از مهمترین روشهای مقابله با اختلال شخصیت نمایشی که کمک زیادی به افراد مبتلا به شخصیت هیستریونیک یا نمایشی برای بهبود و کنترل مشکلاتشان میکند عبارتاند از:
- توجه کافی به رشد احساسی کودکان و تربیت آنها در محیطی که بهروش صحیح با احساسات و نیازهایشان پاسخ داده شود
- ارتقاء مهارتهای اجتماعی کودکان با شرکت دادن آنها در فعالیتهای گروهی مختلف
- مراجعه به مشاوره و رواندرمانگر درصورت مشاهده اولین نشانههای اختلال هیستریونیک
- پرهیز از رفتارهای دلسوزانه برای جلوگیری از خدشهدار شدن غرور فرد مبتلا به این اختلال
- قضاوت نکردن و دوست داشتن این افراد با تمام تفاوتهایشان
- همراهی کردن افراد مبتلا به شخصیت هیستریونیک برای تغییر رفتار آنها در طولانی مدت
- خودداری از نصیحت کردن این افراد
- فراهم کردن محیطی مناسب برای راحتی این افراد و صحبت کردن درباره ترسها و افکارشان
به این نکته مهم توجه داشته باشید که روشی برای پیشگیری از ابتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک وجود ندارد؛ اما با راهکارهایی که معرفی کردیم، میتوان علائم و نشانههای این اختلال را تا حدود زیادی کنترل و درمان کرد.
در واقع با افزایش سطح آگاهی افراد از جمله کودکان و نوجوانان مبتلا به این اختلال و ایجاد یک رابطه دوستانه با آنها علائم این اختلال روانی تا حدود زیادی کنترل خواهد شد.
شما می توانید برای تشخیص و درمان بیماری های مغز و اعصاب به یک دکتر متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
جمعبندی
در این مقاله راجعبه اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک صحبت کردیم و توضیح دادیم که فقط 1 درصد از افراد جوامع مختلف به این اختلال مبتلا میشوند و این اختلال در زنان شایعتر از مردان است. در ادامه به توضیح درباره علائم، نشانهها و عوامل ایجاد این اختلال، روشهای تشخیص و درمان، تفاوت این اختلال روانی با اختلال شخصیت خودشیفته، تاثیر اختلال شخصیت هیستریونیک بر روابط اجتماعی و راههای کمک به افراد مبتلا به شخصیت هیستریونیک پرداختیم.
امیدواریم با مطالعه این مقاله اطلاعات کافی به دست آورده باشید و با مشاهده علائم و نشانههای اختلال هیستریونیک در خود، اعضای خانواده یا دوستان و آشنایان خود از یک روانشناس یا روانپزشک حاذق و باتجربه برای درمان کمک بگیرید.
