مانند بزرگسالان، کودکان نیز ممکن است دچار سردرد شوند. متاسفانه این عارضه در کودکان شایع است و به دلایل مختلف مثل ابتلا به عفونت، فشار روانی یا ضربه به سر رخ می‌دهد. البته سردرد انواع مختلفی مثل سردرد میگرنی، تنشی، مزمن یا خوشه‌ای دارد. بااین‌وجود خوشبختانه سردرد کودکان معمولاً با استفاده از داروهای مختلف یا روشهای دیگری قابل‌درمان است. پس برای آشنایی بیشتر با سردرد در کودکان و شایع‌ترین دلایل بروز آن تا انتهای این مقاله از سایت دکتر مریم سلیمانی با ما همراه باشید.
دلایل شایع سردرد در کودکان
دلایل متعددی می‌توانند باعث ایجاد سردرد در کودکان شوند. این‌گونه سردردها در اکثر موارد نشانه مشکل خاصی نیستند؛ اما اگر باگذشت زمان بدتر شوند و با علائم خاص دیگری اتفاق بیفتند، می‌توانند نشانه مشکل جدی‌تری باشند. در ادامه با برخی از شایع‌ترین دلایل این عارضه آشنا می‌شویم:
بیماری و عفونت
بیشتر بچه‌ها به دلیل بیماری‌های شایع مانند سرماخوردگی، آنفولانزا، عفونت گوش یا گلو، التهاب سینوسی یا تب به آن مبتلا می‌شوند. به‌ندرت، مننژیت یا انسفالیت نیز ممکن است باعث سردرد شوند.
آسیب به سر
ضربه مستقیم به سر نیز می‌تواند باعث سردرد شود. البته بیشتر آسیب‌های سر جزئی هستند و باگذشت زمان بهتر می‌شوند؛ اما اگر ضربه محکمی به سر فرزندتان وارد شد یا اگر سر دردش پس از ضربه به‌مرور بدتر شد، سریعاً به بیمارستان مراجعه کنید.
فشار روانی
افزایش استرس، اضطراب، افسردگی و… که احتمالاً ناشی از بروز مشکلات بین‌فردی با والدین، همسالان یا معلمان است، ممکن است در سردرد کودکان نقش داشته باشد.
ژنتیک
گاهی اوقات سردرد در کودکان ریشه ژنتیکی دارد؛ مخصوصاً اگر سردرد از نوع میگرنی باشد، معمولاً ژنتیکی است.
رژیم غذایی
گاهی اوقات رژیم غذایی نامناسب، حذف برخی وعده‌های غذایی یا تغییر الگوی غذایی باعث سردرد می‌شوند. همچنین مصرف مواد غذایی حاوی نیترات، انواع افزودنی‌ها، شکلات، کافئین بیش از حد و…. نیز ممکن است احتمال سردرد را افزایش دهد.
مشکلات مغزی
گاهی اوقات سردرد مزمن و شدید ممکن است ناشی از یک عارضه جدی مانند تومور مغزی، آبسه یا خونریزی در مغز باشد. این‌گونه موارد جزو سردردهای خطرناک در کودکان است که معمولاً همراه با علائم دیگری مانند مشکلات بینایی، سرگیجه و عدم هماهنگی احساس میشود.
عوامل محیطی
برخی از کودکان ممکن است تحت‌تأثیر عوامل محیطی مانند آلودگی هوا، دود، بوی شدید عطر، نور قوی یا صداهای بلند دچار سردرد شوند.
انواع سردرد کودکان
ردرد کودکان انواع مختلفی دارد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
سردرد تنشی
شایع‌ترین نوع سردرد در کودکان سردرد تنشی است که دردی خفیف تا متوسط ایجاد می‌کند. این نوع سردرد بیشتر در دو طرف پیشانی احساس میشود و البته ممکن است تا پشت گردن هم منتشر شود. علت بروز سردرد تنشی معمولاً استرس، اضطراب یا فشار روانی است که پس از چند ساعت برطرف میشود.
سردرد میگرنی
میگرن سردردی شدید و ناتوان‌کننده است که ممکن است ساعت‌ها یا حتی روزها طول بکشد و معمولاً با حالت تهوع، استفراغ، حساسیت به نور و صدا و سرگیجه همراه است. هنوز پزشکان نمی‌دانند دقیقاً چه چیزی باعث ایجاد میگرن میشود؛ اما می‌دانند که با تغییرات فیزیکی و شیمیایی در مغز و همچنین ژنتیک مرتبط است. در واقع حدود ۶۰ درصد از کودکانی که میگرن دارند، یکی از بستگان نزدیک آن‌ها مانند والدین یا خواهر یا برادرشان نیز به میگرن مبتلا هستند.
سردرد خوشه‌ای
سردرد خوشه‌ای به‌صورت حملات کوتاه‌مدت اما بسیار دردناک رخ می‌دهد. البته این نوع سردرد در کودکان زیر ده سال شایع نیست؛ اما ممکن است رخ دهد. سردرد خوشه‌ای معمولاً شامل درد بسیار شدید، سوزشی و کوبنده در یک طرف سر است که بین ۱۵ دقیقه تا سه ساعت طول می‌کشد. همچنین ممکن است با قرمزی چشم، ریزش اشک، بی‌قراری، گرفتگی یا آبریزش بینی همراه باشد. برای درمان سردرد خوشه ای بهتر است به پزشک متخصص سردرد کودکان مراجعه شود.
سردرد مزمن
سردرد مزمن نیز یکی دیگر از انواع سردرد در کودکان است که بیشتر از ۱۵ روز در ماه و حداقل ۳ ماه متوالی رخ می‌دهد. این نوع سردرد به دلایل مختلفی ایجاد میشود و متأسفانه تأثیر منفی زیادی در زندگی کودک به همراه دارد.
چه نوع سردردی خطرناک است؟
گاهی اوقات سردرد کودکان ممکن است به‌عنوان نشانه‌ای از یک مشکل یا بیماری جدی مانند تومور مغزی رخ دهد. در این شرایط سؤال مهم این است که چه نوع سردردی با بیماری جدی همراه است؟ اگر فرزندتان در کنار سردرد علائم دیگری را نیز تجربه می‌کند، این سردرد ممکن است خطرناک باشد و باید دراسرع‌وقت به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. این علائم عبارت‌اند از:
- تب شدید و مقاوم
- تشنج
- تغییرات بینایی مثل دوبینی، تاری دید یا حتی ازدست‌دادن بینایی
- استفراغ مداوم
- ضعف عضلانی
- احساس گیجی یا خواب‌آلودگی شدید
- کاهش هوشیاری
- درد، سفتی یا گرفتگی گردن
- مشکلات تعادل
- اختلال در گفتار
- شروع ناگهانی درد شدید
- سردرد شبانه کودکان به‌طوری‌که از خواب بیدار شوند
- دردی که به‌مرورزمان بدتر یا شدیدتر شود
همچنین گاهی اوقات سردرد پس از آسیب مستقیم به سر احساس میشود که ممکن است نشانه آسیب مغزی باشد.
چگونه می‌توان سردرد کودک را تشخیص داد؟
برای تشخیص علت دقیق بروز سردرد در کودک پزشک ابتدا فرزندتان را معاینه می‌کند. سپس در مورد محل درد، نوع درد، تعداد دفعات بروز آن و اینکه چه چیزهایی باعث بهبود یا بدتر شدن آن میشود، سؤالاتی می‌پرسد. همچنین ممکن است فشارخون و نبض کودکتان را اندازه‌گیری کند و چشم، گردن، سر و ستون فقرات او را نیز معاینه کند. گاهی اوقات پزشکان برای دریافت اطلاعات بیشتر و تشخیص دقیق‌تر انجام سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی را نیز تجویز می‌کنند. این روشهای تصویربرداری تصاویر دقیقی از مغز ایجاد می‌کنند که می‌تواند علت دقیق سردرد را نشان دهد.
روش های درمان مقابله با سردرد کودکان
روشهای مختلفی برای تشخیصانواع سردرد و درمان آن برای کودکان وجود دارد که پزشک باتوجه‌به سن بیمار و علت سردرد روش مناسب را به شما توصیه می‌کند. در ادامه با این روش‌ها آشنا می‌شویم:
- دارودرمانی: داروهای مسکن بدون نسخه مثل استامینوفن یا ایبوپروفن معمولاً می‌توانند سردرد را تسکین دهند؛ اما بهتر است قبل از مصرف توسط کودکان با پزشک مشورت کنید. همچنین برای درمان میگرن در کودکان بزرگ‌تر از شش سال پزشک‌ها معمولاً تریپتان‌ها را تجویز می‌کنند که اثربخشی خوبی دارند.
- بیوفیدبک: بیوفیدبک روشی نوین است که با استفاده از آن کودک یاد می‌گیرد برخی واکنش‌های بدنش را کنترل کند تا درد را کاهش دهد. هدف این روش این است که به کودک کمک کند تا برای مقابله بهتر با درد وارد حالت آرامش شود. در طول یک جلسه کودک به دستگاه‌هایی متصل میشود که عملکردهای بدن مانند تنش عضلانی، ضربان قلب و فشارخون را نظارت می‌کنند و بازخورد می‌دهند. سپس از این طریق یاد می‌گیرد که چگونه آن‌ها را کنترل کند.
- ماساژدرمانی: ماساژدرمانی می‌تواند تنش عضلانی را کاهش دهد و به آرامش کودکتان و کاهش سردردش کمک کند.
- روان‌درمانی: اگر سردرد ناشی از افزایش اضطراب، استرس، افسردگی و… است، در این شرایط شروع جلسات روان‌درمانی می‌تواند کمک‌کننده باشد. طی این جلسات با بهبود وضعیت روانی ممکن است سردرد هم کاهش یابد.
درمان خانگی برای کاهش سردرد کودکان
روش‌هایی وجود دارند که به شما کمک می‌کنند بدون روش درمانی خاصی سردرد کودک خود را برطرف کنید. این روش‌ها شامل موارد زیر است:
- مطمئن شوید فرزندتان هر شب حداقل هشت ساعت خواب باکیفیت داشته باشد.
- بهتر است سه وعده‌غذایی در روز به همراه میان‌وعده‌های مغذی را برای فرزندتان در نظر بگیرید.
- فرزندتان را تشویق کنید حتماً به مقدار کافی آب بنوشد.
- افزایش فعالیت بدنی و ورزش نیز در کاهش سردردهای تنشی نقش مهمی دارد.
- کودک خود را تشویق کنید تا در اتاقی تاریک و ساکت استراحت کند؛ زیرا خوابیدن گاهی سردرد کودکان را برطرف می‌کند.
- یک‌پارچه خنک و مرطوب را روی پیشانی او قرار دهید. همچنین دوش آب گرم نیز می‌تواند در کاهش سردرد نقش داشته باشد.
- برای بهبود سردردهای تنشی از کودکتان بخواهید دراز بکشد و سرش را کمی بالا بگیرد.
سردرد کودکان؛ زمان مراجعه به پزشک
همان‌طور که گفتیم سردرد کودکان گاهی اوقات خودبه‌خود برطرف میشود؛ اما ممکن است در برخی موارد نشانه‌ای از یک مشکل جدی باشد. در این شرایط اگر سردرد تا ساعت‌ها ادامه داشت و بهتر نشد و حتی به‌مرور شدیدتر هم شد یا اینکه با علائم دیگری همراه بود حتماً برای تشخیص دقیق و درمان علت آن به پزشک مراجعه کنید. البته درهرصورت اگر فرزندتان دچار سردردهای مکرر شده است، بهتر است برای اطمینان خاطر خود به یک دکتر سردرد مراجعه کنید.
جمع‌بندی
سردرد فقط در بزرگسالان رخ نمی‌دهد و بسیاری از کودکان نیز این مشکل را تجربه می‌کنند. از هر پنج کودک و نوجوان در سن مدرسه، حدود یک نفر مستعد ابتلا به این عارضه است. انواع سردرد کودکان سردرد تنشی، میگرنی، خوشه‌ای یا مزمن است. این دردها به دلایل مختلفی مثل ابتلا به عفونت، آسیب به سر، فشار روانی و… ایجاد می‌شوند؛ ولی گاهی اوقات می‌تواند نشانه یک مشکل جدی مانند آسیب مغزی باشد که باید دراسرع‌وقت بررسی شود.
سوالات متداول:
آیا سردرد کودکان نشانه بیماری جدی است؟
به‌ندرت ممکن است سردرد در کودکان نشانه یک مشکل جدی مثل آسیب مغزی باشد، البته در این شرایط در کنار سردرد علائم دیگری نیز وجود دارد. درهرصورت بهتر است تشخیص علت سردرد فرزندتان را به پزشک بسپارید و نگران نباشید.
چگونه از بروز سردرد در کودکان جلوگیری کنیم؟
با اصلاح سبک زندگی فرزندتان مثل داشتن خواب کافی، رژیم غذایی مناسب، افزایش فعالیت بدنی و… میتوانید به کاهش تنش و در نتیجه کاهش سردرد آن‌ها کمک کنید. همچنین اجتناب از محرک‌هایی مثل صداهای بلند یا بوهای تند و… نیز در پیشگیری از سردردهای میگرنی نقش مهمی دارند.
