اختلال اوتیسم (Autism Spectrum Disorder) که به‌اختصار به آن ASD گفته میشود و انجمن روان‌شناسی ایالت متحده آمریکا آن را اختلال طیف اوتیسم تعریف کرده است، درواقع یک بیماری عصبی-رفتاری و یک ناتوانی رشدی است که اغلب در دو سال ابتدایی زندگی و در کودکی ظاهر میشود و بر توانایی ارتباط و تعامل اجتماعی، توجه و تعامل درونی و رفتار مؤثر فرد، تأثیر می‌گذارد. این اختلال با ویژگی‌های خاصی از جمله مشکلات در ارتباط چشمی، تکرار رفتارها یا کلمات، مشکلات در تعاملات اجتماعی، و علاقه‌مندی‌ها یا تمایلات محدود همراه است.
پیشرفت‌های روان‌شناسی در دهه‌های اخیر باعث افزایش آگاهی عمومی درباره بیماری اوتیسم شده است، اما همچنان اطلاعات کافی و اشتباهاتی در مورد این اختلال وجود دارد که نیازمند آگاهی بیشتر است.
در این مقاله، ابتدا توضیح می‌دهیم که اوتیسم چیست و سپس به بررسی علایم و نشانه‌ها، علت‌ها، طیف گسترده‌ای از ویژگی‌ها و شدت‌های افراد مبتلا به این بیماری که به آن درخودماندگی نیز گفته میشود، در دوره‌های مختلف زندگی می‌پردازیم. درنهایت نیز روشهای تشخیصی و درمانی فعلی اوتیسم را بررسی خواهیم کرد.
انواع بیماری اوتیسم چیست؟
انواع مختلف اوتیسم طیف گسترده‌ای از شدت و ویژگی‌ها را در بر می‌گیرد. درواقع اوتیسم یک طیف است. این بدان معناست که همه افراد مبتلا به اوتیسم متفاوت هستند و ویژگی‌های متفاوتی از خود بروز می‌دهند.
در ادامه چند نوع از بیماری درخودماندگی را ذکر کرده‌ایم:
- اختلال اوتیسم کلاسیک (Autistic Disorder): این نوع اوتیسم شامل مشکلاتی در ارتباطات اجتماعی، تعاملات اجتماعی، تکرار رفتارها و علاقه‌مندی‌های محدود میشود
- اختلال آسپرگر (Asperger’s Syndrome): افراد مبتلا معمولاً با مشکلاتی در ارتباطات اجتماعی و تعاملات اجتماعی مواجه هستند، اما معمولاً دارای توانایی‌های نسبتاً بالا در زمینه‌های مشخصی مانند زبان یا تخصص‌های منحصربه‌فرد شناخته می‌شوند
- اختلال نارسایی توجه و بیش‌فعالی (Attention Deficit Hyperactivity Disorder – ADHD) و اختلال همراه اوتیسم (Autism Spectrum Disorder with ADHD): برخی افراد مبتلا به اوتیسم همچنین علائمی از اختلال نارسایی توجه و بیش‌فعالی (ADHD) نیز دارند که شامل نشانه‌هایی مانند عدم تمرکز، بیش‌فعالی و افزایش حرکت‌ها میشود
- اختلال رتبه‌بندی طیف (Pervasive Developmental Disorder – Not Otherwise Specified – PDD-NOS): این نوع اوتیسم معمولاً شامل علائمی است که ویژگی‌هایی یکسانی با اوتیسم کلاسیک ندارند، اما مبتلایان همچنان با مشکلاتی در ارتباطات اجتماعی و تعاملات اجتماعی مواجه هستند
- اختلال طیف اوتیسم پیشرفته (Atypical Autism): این مفهوم گاهی به‌عنوان یک زیرمجموعه از اوتیسم مورداستفاده قرار می‌گیرد و به افرادی اشاره دارد که علایمی از اوتیسم از خود بروز می‌دهند، اما این علایم مشابه ویژگی‌های تشخیصی اوتیسم کلاسیک نیستند
این فهرست تنها چند نوع از اختلالات طیف اوتیسم است و هر فرد ممکن است ویژگی‌ها و شدت متفاوتی از این اختلال را داشته باشد.
علائم بیماری اوتیسم (ASD) چیست؟
بیماری اوتیسم هم مانند سایر بیماری‌های نورولوژیکی با علائم و نشانه‌هایی همراه است که برخی از رایج‌ترین آنها عبارت‌اند از:
مشکلات در ارتباط و تعامل اجتماعی
- مشکلات در برقراری ارتباط چشمی: افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است به‌صورت غیرمعمول به چشمک‌زدن یا نگاه‌های دور از موضوع مشغول باشند، یا به چشمک نزنند یا به صورتی معمول نگاه نکنند
- مشکلات در فهم صورت: افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است مشکلاتی در تشخیص احساسات و انتقال صورتی دیگران داشته باشند
- مشکلات در تفهیم نیازهای دیگران: آنها ممکن است مشکلاتی در درک نیازها و تمایلات دیگران داشته باشند و بنابراین به‌صورت منطقی واکنش ندهند
همچنین مطالعه کنید: ترس از محیط بسته چیست؟
تکرار رفتارها و علاقه‌مندی‌های محدود
- تکرار رفتارها یا کلمات: افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است به طور مکرر رفتارها، کلمات یا عبارات را تکرار کنند
- علاقه‌مندی‌های محدود: آنها ممکن است به موضوعات یا فعالیت‌های محدود علاقه‌مند شوند و از این علاقه‌مندی‌ها به‌عنوان راهی برای تسلط و آرامش استفاده کنند
مشکلات در زبان و ارتباطات غیرکلامی
- مشکلات در توانایی صحبت‌کردن: برخی افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است مشکلاتی در توانایی صحبت‌کردن داشته باشند، از جمله دیر آغازکردن صحبت، کمبود کلمات هنگام صحبت، یا تکرار کلمات و جملات
- مشکلات در استفاده از ژست‌ها یا زبان بدن: آنها ممکن است مشکلاتی در استفاده از ژست‌ها، ابراز احساسات یا درک زبان بدن داشته باشند
علائم اوتیسم در نوزادان چیست؟
علائم ASD در نوزادان متفاوت است و ممکن است در طی چند ماه اول زندگی تشخیص داده نشود. اما برخی از نشانه‌های معمولی اوتیسم در نوزادان عبارت‌اند از:
- عدم تمایل به برقراری ارتباط چشمی: نوزادان معمولاً از سن چندماهگی به‌طرف چهره افراد دیگر نگاه می‌کنند، اما نوزادان مبتلا به اوتیسم ممکن است این تمایل را نداشته باشند و به‌طرف چشم دیگران نگاه نکنند
- عدم پاسخ به نام: نوزادان عموماً از حدود 6 ماهگی به نام خود و نام دیگران پاسخ می‌دهند، اما نوزادان مبتلا به اوتیسم ممکن است به نام خود یا نام دیگران پاسخ ندهند
- عدم توجه به اشارات دیگران: نوزادان معمولاً به اشارات مانند اشاره با انگشت یا نگاه به اشیا موردتوجه پاسخ می‌دهند، اما نوزادان مبتلا به اوتیسم ممکن است به این اشارات توجه نکنند
- کمبود تماس بدنی: نوزادان معمولاً از تماس بدنی با دیگران لذت می‌برند، اما نوزادان مبتلا به اوتیسم ممکن است کمتر به تماس بدنی علاقه نشان دهند یا به‌طورکلی به مادر یا پدر خود علاقه کمتری داشته باشند
- تکرار رفتارها: برخی نوزادان مبتلا به اوتیسم ممکن است تمایل داشته باشند تا رفتارهای خاصی را تکرار کنند، مانند تکرار حرکات دستی یا صداهای خاص
علائم اتیسم در نوجوانان چیست؟
علائم بیماری اوتیسم در نوجوانان نیز بسته به‌شدت و ویژگی‌های هر فرد متفاوت است؛ برخی از نشانه‌های معمولی این اختلال در نوجوانان عبارت‌اند از:
- مشکلات در ارتباطات اجتماعی
- مشکلات در تفکر و تصور
- تفکر محدود و متمرکز
- مشکلات در تصور و خلاقیت
- رفتارهای تکراری
- مشکلات در مدیریت احساسات
- تکانشگری
همچین بخوانید: اختلال دو قطبی یا بایپولار چیست؟
علائم اوتیسم در بزرگسالان چیست؟
علائم اوتیسم در بزرگسالان نیز متنوع و بسته به‌شدت و ویژگی‌های هر فرد متفاوت است؛ برخی از نشانه‌های معمولی اوتیسم در بزرگسالان عبارت‌اند از :
- بزرگسالان مبتلا به اوتیسم اغلب در برقراری و حفظ ارتباطات اجتماعی مشکل دارند
- برخی از بزرگسالان مبتلا به اوتیسم تمایل به فکرکردن به‌صورت محدود و متمرکز دارند
- گروهی از بزرگسالان ممکن است مشکلاتی در تصور و خلاقیت داشته باشند و در درک مفاهیم انتزاعی یا استفاده از تصاویر ذهنی با مشکل مواجه شوند
- گروهی هم تمایل دارند تا رفتارهای تکراری را انجام دهند
- برخی از بزرگسالان مبتلا به اوتیسم در تشخیص، درک و مدیریت احساسات خود و دیگران با مشکل مواجه می‌شوند
- برخی هم نمیتوانند به‌صورت مناسب به محیط اطراف واکنش دهند
علت اوتیسم چیست؟
علت اوتیسم هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است و مورد تحقیقات بسیاری قرار دارد. اما برخی از عواملی که به اوتیسم مرتبط شده‌اند عبارت‌اند از:
- عوامل ژنتیکی: مطالعات نشان داده است که ژن‌شناختی یکی از عوامل مهم در ایجاد اوتیسم است. برخی از ژن‌ها که با ساختار و عملکرد مغز و ارتباطات سلولی مرتبط هستند، ممکن است نقشی در بروز اوتیسم داشته باشند
- عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند عوامل شیمیایی، عفونت‌ها، تغذیه نامناسب در دوران بارداری و سایر عوامل محیطی می‌توانند نقشی در بروز اوتیسم داشته باشند. مطالعات نشان داده است که برخی از عوامل محیطی ممکن است باعث تغییرات در رشد و توسعه مغز شوند که در نتیجه ممکن است با اوتیسم مرتبط باشند
- ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی: بسیاری از محققان معتقدند که اوتیسم نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است که با هم تعامل دارند. این به این معناست که شخصیت و سلامت مغزی هر فرد توسط ترکیبی از ژن‌شناختی و محیطی تعیین میشود
خصوصیات بیماری اوتیسم چیست؟
خصوصیات بیماری اوتیسم شامل یک طیف گسترده از ویژگی‌ها و علائم است که می‌تواند از فردی به فرد دیگر، متفاوت باشد. این خصوصیات ممکن است موارد زیر باشد:
- افراد مبتلا به اوتیسم دشواری‌هایی در برقراری و حفظ ارتباطات اجتماعی دارند. از جمله سختی در فهم احساسات دیگران و…
- مبتلایان به اوتیسم تمایل دارند رفتارهای تکراری انجام دهند مثل تکرار حرکات دستی، تکرار عبارات یا کلمات و…
- برخی دشواری‌هایی در درک و تفسیر اطلاعات دارند، از جمله دشواری در درک احساسات دیگران و…
- برخی نیز با دشواری‌هایی در تحمل تغییرات با مشکل مواجه هستند و نیاز دارند تا روتین‌های مشخص و پیوسته داشته باشند
- برخی افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است بسیار حساس به تحریکات محیطی باشند، مانند نورهای شدید، صداهای بلند، بوهای مختلف و…
- بسیاری از افراد اوتیسم هم توانایی‌ها و علاقه‌های ویژه‌ای دارند، مانند توانایی در حافظه، تخصصی‌های خاص در حوزه‌های علمی یا هنری، و علاقه به روتین‌ها و فعالیت‌های خاص
کودکان اوتیسم چه خصوصیاتی دارند؟
خصوصیات کودکان مبتلا به اوتیسم به شرح زیر است:
- مشکلات در ارتباطات اجتماعی مانند عدم توانایی در برقراری چشم‌به‌چشمی، پاسخ به نام، و تشخیص احساسات دیگران
- تکرار رفتارهای مشخصی مثل تکرار حرکات یا عبارات
- محدودیت‌ها در تفکر و درک مفاهیم انتزاعی
- حساسیت به تحریکات محیطی مثل نور و صدا
- تمایل به انجام کارها و رفتارهای روتین
- علاقه و توانایی‌های ویژه در برخی حوزه‌ها مانند علم یا هنر
سه سطح اوتیسم چیست؟
اوتیسم یک طیف گسترده است که از سطوح مختلفی تشکیل شده است. سه سطح اصلی اوتیسم عبارت‌اند از:
اوتیسم سطح بالا (High-Functioning Autism – HFA)
افرادی که در این سطح قرار دارند، دارای مهارت‌ها و توانایی‌های زیادی هستند، اما ممکن است مشکلاتی در ارتباطات اجتماعی، تفکر انتزاعی، و مدیریت احساسات آنها را آزار دهد. معمولاً این افراد می‌توانند به مدرسه بروند، کار کنند، و در جامعه فعالیت داشته باشند.
برای درمان اوتیسم و دیگر اختلالات ذهنی به مرکز نوروفیدبک دکتر مریم سلیمانی مراجعه کنید.
اوتیسم متوسط (Moderate Autism)
افرادی که در این سطح قرار دارند، مشکلاتشان بیشتر در ارتباطات اجتماعی، تفکر و درک انتزاعی، و مدیریت احساسات است. آنها به پشتیبانی و مراقبت ویژه و کمک در زندگی روزمره نیاز شدیدی دارند.
اوتیسم شدید (Severe Autism)
افراد در این سطح، مشکلات جدی در ارتباطات اجتماعی، تفکر، توانایی زبانی، و رفتاری دارند. آنها ممکن است نیاز به مراقبت و پشتیبانی 24 ساعته و کمک حرفه‌ای برای انجام فعالیت‌های روزمره داشته باشند.
تست تشخیص اوتیسم چیست؟
تشخیص اختلال طیف اوتیسم (ASD) معمولاً شامل مجموعه‌ای از غربالگری‌ها، آزمایش‌های ژنتیکی و ارزیابی‌های مختلف است.
غربالگری رشد
آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند که تمام کودکان در سنین ۱۸ و ۲۴ ماه تحت غربالگری ASD قرار گیرند. این غربالگری‌ها می‌توانند به شناسایی زودهنگام کودکانی که احتمالاً مبتلا به این اختلال هستند، کمک کنند. تشخیص زودرس می‌تواند فرصتی برای مداخله درمانی به موقع فراهم کند. یکی از ابزارهای رایج غربالگری، “چک لیست اصلاح‌شده برای اوتیسم در کودکان نوپا (M-CHAT)” است که در مطب‌های کودکان به‌طور گسترده استفاده میشود.
با این حال، باید توجه داشت که غربالگری‌ها صرفاً ابزارهایی برای شناسایی اولیه هستند و نه تشخیص قطعی. کودکانی که در غربالگری‌ها نتیجه مثبت نشان می‌دهند، الزاما مبتلا به ASD نخواهند بود. علاوه بر این، برخی موارد ممکن است از دید آزمایش‌های غربالگری پنهان بمانند.
سایر غربالگری‌ها و تست‌ها
برای تشخیص اختلال طیف اوتیسم (ASD)، پزشک ممکن است ترکیبی از آزمایش‌ها و ارزیابی‌های مختلف را تجویز کند، از جمله:
- آزمایش DNA برای بیماری‌های ژنتیکی
- ارزیابی رفتاری
- تست‌های بینایی و شنوایی به منظور رد هر گونه مشکلاتی که ممکن است باعث علائم مشابه اوتیسم شوند
- غربالگری کاردرمان
تشخیص معمولاً توسط تیمی از متخصصان انجام میشود که ممکن است شامل روانشناسان کودک، کاردرمانگران، و آسیب‌شناسان گفتار و زبان باشد.
آیا تغذیه می‌تواند بر اختلال اوتیسم تاثیر بگذارد؟
هیچ رژیم غذایی خاص و ثابت‌شده‌ای برای افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) وجود ندارد، اما برخی از توصیه‌ها بر کاهش مصرف مواد افزودنی مصنوعی مانند مواد نگهدارنده، رنگ‌ها و شیرین‌کننده‌ها تأکید دارند. رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به اوتیسم معمولاً شامل موارد زیر است:
- میوه‌ها و سبزیجات تازه
- مرغ بدون پوست
- ماهی
- چربی‌های اشباع‌نشده
- مصرف مقدار زیاد آب
- رژیم بدون گلوتن، زیرا گلوتن موجود در مواد غذایی مانند گندم و جو ممکن است موجب التهاب و مشکلات جانبی در بدن افراد مبتلا به ASD شود.
تفاوت بین اوتیسم و ADHD چیست؟
اختلال اوتیسم و ADHD گاهی اوقات با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. کودکانی که به ADHD مبتلا هستند، معمولاً با مشکلاتی در زمینه بی‌قراری، تمرکز و حفظ ارتباط چشمی مواجه هستند. این علائم مشابه در برخی افراد مبتلا به اوتیسم نیز دیده میشود. با وجود شباهت‌هایی که بین این دو اختلال وجود دارد، ADHD به عنوان یک اختلال طیفی شناخته نمی‌شود. تفاوت اصلی این دو اختلال این است که افراد مبتلا به ADHD معمولاً مشکلی در مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی ندارند.
راه های درمان اوتیسم چیست؟
برای درمان اوتیسم روشهای مختلفی وجود دارد که عبارت‌اند از:
- آموزش مهارت‌های اجتماعی
- تقویت مهارت‌های خودمراقبتی
- تمرینات گفتاری
- استفاده از کمک‌های ارتباطی
- آموزش مهارت‌های زندگی روزمره
- آموزش مهارت‌های تنظیم و کنترل احساسات
در مواجهه با اوتیسم به چه دکتری مراجعه کنیم؟
در مواجهه با اوتیسم، مراجعه به یک تیم متخصص روانپزشک که در تشخیص و مدیریت این بیماری تخصص دارد، بسیار مهم است. در این راستا، شما میتوانید به افراد و موسسات زیر مراجعه کنید:
- پزشک متخصص کودکان و نوزادان (پزشک فوق تخصص کودکان و نوزادان)
- متخصص روانپزشک یا روانشناس کودکان و نوجوانان
- تراپیست گفتاردرمانی
- توانبخشی و فیزیوتراپیست
- متخصص تغذیه
برای درمان انواع اختلالات ذهنی می توانید به کلینیک دکتر مریم سلیمانی مراجعه کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله از سایت دکتر مریم سلیمانی، به معرفی و بررسی بیماری اوتیسم پرداختیم و هرآنچه نیاز است به عنوان فردی که با افراد مبتلا به این اختلال درارتباط هست، بدانید، توضیح دادیم. اگر سوالی در مورد این بیماری دارید، میتوانید در بخش نظرات مطرح کنید تا در اسرع وقت پاسخگو باشیم.
